OFANZIVNI REALIZAM I MALE DRŽAVE: SLUČAJ BALKANA U PRVOM SVETSKOM RATU

Abstract

Autor nastoji da primenom teorijskog pravca ofanzivnog realizma
na ulogu i ponašanje malih balkanskih država (Srbije, Rumunije, Bugarske
i Grčke) u Prvom svetskom ratu ukaže na neplodnost rasprave o tome
je li za ovaj rat kriva velika Nemačka, ili mala Srbija. Analiza pokazuje da
su se male balkanske države u ovom ratu ponašale sasvim u skladu sa očekivanjima
ofanzivnog realizma – čak su bile i ekspanzionističkiji usmerene od
većine velikih sila, čiji je ekspanzionizam prevashodno bio defanzivno motivisan.
Ipak, njihova uloga u izbijanju rata bila je manja od uloge velikih sila
kao ključnih aktera međunarodnih odnosa, što isključuje krivicu bilo koje od
njih, uključujući i Srbiju. Kako je Nemačka bila samo jedna od velikih sila tog
doba – ona najmoćnija – njena uloga bila je najveća, ali se ne može govoriti
o tome da je ona krivac za rat. Uzrok rata leži u činjenici da je međunarodni
sistem tog doba imao karakter neuravnoteženog multipolarnog sistema, te da
je najmoćnija sila u njemu, Nemačka, pribegla hegemonističkoj politici da bi
osigurala sopstvenu bezbednost. Analiza nudi niz pouka za savremene međunarodne
odnose, a naročito za ponašanje i ulogu malih država u njima, jer
primer Balkana u Prvom svetskom ratu i potonjih zbivanja pokazuje koliko
neumerenost u ekspanzionističkim ambicijama malih država može da bude
pogubna za njih same.