RECEPCIJA KNJIŽEVNOG TEKSTA U MODELIMA RAZVIJAJUĆE NASTAVE I USVOJENOST OSNOVNIH KNJIŽEVNOTEORIJSKIH POJMOVA NA MLAðEM ŠKOLSKOM UZRASTU UČENIKA

Abstract

Od samog polaska u školu učenici su u prilici da slušanjem (a kasnije čitanjem) upoznaju različite književne vrste iz sva tri književna roda, koja se u čitankama interpretiraju u skladu sa (recepcijskim) mogućnostima i čitalačkim predznanjima učenika. Iako na prvi pogled izgledaju kao jednostavni tekstovi, detaljnijom analizom njihove strukture možemo uvidjeti da je ta jednostavnost samo prividna i da je književnost za djecu vrlo kompleksna i slojevita, bogata raznovrsnošću književnoteorijskih i nastavnih tumačenja.

Pošto je doživljeno potrebno i razumjeti, učenike mlađeg školskog uzrasta je potrebno pripremati za razumijevanje ekspresivnih činilaca u književnosti i upoznavati ih s osnovnim književnoteorijskim pojmovima, a to je naročito moguće putem efikasne recepcije književnih tekstova u razvijajućoj nastavi. Uvažavajući ključne postavke teorije recepcije, teorije inovativno-razvijajuće nastave i nalaza nekoliko tangentnih istraživanja, razvijene su teorijske osnove recepcije i mikroplanovi obrade književnog teksta u dva modela razvijajuće razredne nastave (nastava različitih nivoa složenosti ‒ NRNS i responsibilna nastava ‒ RN). Cilj emprijskog istraživanja jeste utvrđivanje uticaja recepcije književnih tekstova u modelima razvijajuće nastave (NRNS i RN) na postignuća učenika petog razreda u poznavanju osnovnih književnoteorijskih pojmova, u odnosu na uobičajen rad na književnom tekstu, a posredstvom realizacije jednogodišnjeg metodičkog eksperimenta. Učenici eksperimentalnih grupa (E1 i E2) postigli su statistički značajno veća postignuća na finalnom mjerenju u poznavanju osnovnih književnoteorijskih pojmova, od učenika kontrolnih grupa (K1 i K2). Rezultati ovog eksperimentalno-metodičkog istraživanja mogu biti značajan doprinos unapređivanju rada na književnom tekstu u nastavnoj praksi, razumijevanju osnovnih pojmova iz teorije književnosti i daljem razvoju metodike nastave srpskog jezika i književnosti na mlađem školskom uzrastu.