https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED <span>Početak rada Udruženja pedijatara Republike Srpske datira od 1996. godine kada je u Banji Dvorovi kod Bijeljine održana Osnivačka skupština u prisustvu 50 pedijatara iz cijele Republike Srpske. <span>Formirano neposredno nakon rata, u vrlo teškim prilikama u našoj zemlji, a samim tim i u teškim uslovima za zdravstveni sistem, Udruženje je od prvog dana nastojalo da okupi svoje članove, osavremeni njihovo znanje i da tekovine moderne pedijatrije uvede i u naše svakodnevne “pedijatrijske tokove“.</span></span> NULRS en-US SCRIPTA PEDIATRICA 2566-4506 https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6340 <p>Nepovoljna iskustva u detinjstvu (NID), uključujući zlostavljanje, zanemarivanje,<br />disfunkcionalnu porodicu i druge stresne ili traumatične nedaće u detinjstvu, povezane<br />su sa dugoročnim negativnim zdravstvenim posledicama. Kao doprinoseći činilac<br />u nastanku ovih posledica uključen je toksični stresni odgovor. Fiziološki odgovor na<br />delovanje stresora određen je višestrukim faktorima, uključujući trajanje i jačinu izloženosti,<br />zaštitne faktore ili ranjivosti i razvojne činioce. Odgovor na delovanje stresora<br />može biti adaptacioni (fiziološki) ili maladaptacioni (patološki). U odgovoru na delovanje<br />stresora nervni, endokrini i imunski sistem integrišu se u jedinstven neuro-endokrino-<br />imunski sistem. Ako je izloženost stresoru vremenski ograničena i ukoliko osoba<br />poseduje odgovarajuće mehanizme za suprotstavljanje, ovi sistemi podležu vremenski<br />ograničenoj adaptaciji da bi se organizam vratio u stanje homeostaze. Međutim, dugotrajna<br />ili jaka izloženost delovanju stresora može da prouzrokuje disregulaciju neuro-<br />endokrino-imunskog sistema, oštećujući inhibiciju fidbekom i regulacione mehanizme<br />i stvarajući maladaptacioni, toksični, odgovor na stres. Toksični stres može da<br />prouzrokuje bilo suvišak bilo nedostatak hormona ili neurotransmitera indukovanih<br />stresom, što opet, kada se doživi u toku senzitivnog perioda razvoja u detinjstvu, može<br />da bude ugrađeno u biološke sisteme u razvoju. Poremećena dostupnost hormona i neurotransmitera<br />izaziva trajne promene koje pogađaju brojne organske sisteme i funkcije,<br />uključujući arhitekturu mozga, regulaciju endokrinog sistema i imunski odgovor.<br />Promene u više organskih sistema, u sprezi sa genetičkom osetljivošću i epigenetičkom<br />regulacijom, stavljaju osobu u rizik za negativne posledice po fizičko, mentalno i bihevioralno<br />zdravlje u odraslom dobu.</p> Radovan Bogdanović Dragana Lozanović Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902001B https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6341 <p>Ekstrahepatična bilijarna atresija (EHBA) karakteriše oboljenje ili opstrukciju<br />ekstrahepatičnog bilijarnog sistema, što rezultira opstrukcijom žučnog toka. Indikatori<br />loše prognoze u slučajevima ekstrahepatične bilijarne atresije i dalje ostaju kontroverzni.<br />Ciljevi: Korelacija histopatoloških nalaza kliničke biopsije jetre i tkiva dobijenih iz<br />porte hepatis, tokom hepatične portoenterostomije, sa kliničkim ishodom.<br />Materijal i metodi rada: Svi slučajevi EHBA su lečeni u Institutu za zaštitu zdravlja<br />majke i dece Srbije Dr Vukan Čupić u sedmogodišnjem periodu. Perkutane biopsije jetre<br />i biopsije iz porta hepatisa su analizirane sa bojenjem PAS (periodična kiselina Schiff).<br />Patohistološki parametri u korelaciji sa kliničkim ishodom bili su: prisustvo velikih<br />žučnih kanala (prečnika&gt; 150μm) u pločici tkiva porte, stepena fibroze, ciroze, holestaze,<br />transformacije gigantske ćelije, duktalne proliferacije i starosti u vreme operacije.<br />Rezultati: Od 29 decesa EHBA operisano je 25 (86,2 %). Preživljavanje je bolje ako<br />se operacija uradi ranije (p &lt; 0,05). Postojala je značajna korelacija između stepena fibroze,<br />ciroze i lošeg kliničkog ishoda (p &lt; 0,001). Na kraju našeg perioda praćenja,<br />živo je 13-oro dece, 2 i više godine je preživelo 68,2 % (15/22), a 5 godina i više 27,3 %<br />(6/22) pacijenata.<br />Zaključak: Kod pacijenata sa EHBA sa velikom verovatnoćom, biopsijom se može<br />ustanoviti stadijum bolesti, oceniti težina i predvideti dalji tok i ishod bolesti. Veći stepen<br />fibroze, ciroze u vreme operacije, hepatične portoenterostomije i prisustvo malformacije<br />duktalne ploče povezan je sa značajno slabijim kliničkim ishodom.</p> Dragica Jojić Dragica Draganović Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902008J https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6342 <p>Deficit alfa-1 antitripsina je relativno retko i klinički veoma heterogeno autozomno<br />recesivno oboljenje iz grupe serpinopatija. Javlja se u svim populacionim grupacijama,<br />a najčešće kod naroda evropskog porekla (1:2000-5000), posebno severnoevropskog<br />(1:1600). Klinički ispoljene oblike bolesti karakteriše progresivna destrukcija jetre i pluća,<br />a ređe druge manifestacije. Iako nizak serumski nivo alfa-1 antitripsina u odsustvu<br />hipoproteinemije i inflamacije gotovo redovno ukazuje na prisustvo bolesti, za pouzdanu<br />dijagnozu je neophodna njegova fenotipizacija ili genotipizacija. Terapija bolesti<br />je dosta kompleksna i zavisna od tipa deficita. Najčeći oblik bolesti zahteva primenu<br />odgovarajućih mera usmerenih na supresiju progresije pulmonalnih i hepatičnih lezija.<br />Teška forma plućne bolesti iziskuje aerosol ili intravensku primenu alfa-1 antitripsina,<br />a hepatična adekvatan dijetetsko-terapijski tretman. Jedino rešenje kod bolesnika sa<br />terminalnom insuficijencijom jetre i pluća je transplantacija ovih organa.</p> Nedeljko Radlović Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902023R https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6343 <p>Kavasakijeva bolest (KB) je akutni sistemski vaskulitis krvnih sudova srednjeg kalibra<br />koji prevashodno pogađa decu uzrasta do 5 godina (Hedrich i sar., 2018). Reč je o<br />jednom od najčešćih oblika vaskulitisa u dečjoj dobi (uz Henoh-Šenlajnovu purpuru).<br />Oboljenje je dobilo ime po Tomakisuu Kavasakiju, koji je 1967. godine izvorno opisao<br />pedesetoro dece s ovim oblikom vaskulitisa (Kawasaki, 1967). Glavne odlike KB su<br />povišena telesna temperatura, promene na koži i sluzokožama, konjunktivitis i vratna<br />limfadenopatija. Mada svi arterijski krvni sudovi u organizmu mogu da budu zahvaćeni<br />zapaljenjskim procesom, oboljenje najčešće pogađa koronarne arterije, čijim oštećenjem<br />može da izazove ozbiljne sekvele usled stvaranja aneurizme.<br />KB češće pogađa dečake nego devojčice. Prosečna incidencija u Evropi iznosi 5-10<br />na 100.000 dece uzrasta do 5 godina (Singh i sar., 2015), dok u Japanu dostiže oko 250<br />na 100.000 (Makino i sar., 2015).</p> Dragana Janić Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902029J https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6344 <p>Sideropenijska anemija je najčešći zdravstveni problem dojenčadi i male djece u cijelom<br />svijetu. Globalna prevalencija sideropenijske anemije prema Svjetskoj zdravstvenoj<br />organizaciji iznosi 32,9% (1). Adolescencija je vrijeme povećanih potreba za željezom<br />i adolescenti imaju često neprepoznatu i/ili kasno otkrivenu sideropenijsku anemiju.<br />Kada se pojave simptomi, oni su uzrokovani prvenstveno anemijom i uključuju<br />slabost, glavobolju, razdražljivost i različit stepen umora te brzo zamaranje u fizičkom<br />naporu. Osim toga, dugotrajni manjak željeza može narušiti kognitivnu funkciju, koncentraciju<br />i sposobnost učenja. Simptomi se razvijaju postupno i dugo se zanemaruju.<br />Laboratorijske manifestacije nedostatka željeza javljaju se u nekoliko faza i karakteriše<br />ih progresivno nastajanje anemije. Faktori rizika za razvoj sideropenije a potom i sideropenijske<br />anemije su: povećanje mišićne i ukupne tjelesne mase te povećanje volumena<br />krvi, obilni menstrualni gubici krvi, pothranjenost, teški tjelesni napori, vegetarijanska<br />prehrana ali i pretilost i infekcija s Helicobacter pylori kao i hronične bolesti.<br />Kriteriji za anemiju zavise od životne dobi i za adolescente iznose: djevojčice: 12 godina<br />i starije: feritin &lt;15 μgr/L i hemoglobin &lt;12 g/dL; a za dječake: od 12 do 15 godina:<br />feritin &lt;15 μgr/L i hemoglobin &lt;12 g/dL a za dječake koji su 15 godina i stariji: feritin<br />&lt;15 μgr /L i hemoglobin &lt;13 g/dL.</p> Jelica Predojević Samardžić Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902038P https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6345 <p>Povišena temperatura jedan je od najčešćih simptoma u detinjstvu sa kojim se susreću<br />pedijatri i drugo medicinsko osoblje. Roditelji su često veoma zabrinuti i daju<br />antipiretike čak iako je temperatura minimalno povišena ili je uopšte nema. Povišena<br />temperatura je fiziološki odgovor koji ispoljava korisne efekete u borbi protiv infekcije<br />i nema dokaza da uzrokuje neurološke komplikacije. Odluka o snižavanju povišene<br />temperature treba da bude individualna sa ciljem da se postigne sveukupna udobnost<br />febrilnog deteta pre nego sama normalizacija temperature. Indikacije za lečenje povišene<br />temperature su šok, prisustvo pridružene bolesti zbog koje su povećani metabolički<br />zahtevi, disbalans tečnosti i elektrolita. Najčešće upotrebljavani antipiretici u dece<br />i adolescenata su paracetamol i ibuprofen. Ne postoji značajna razlika u sigurnosnom<br />profilu i efikasnosti ova dva leka kada se primenjuju u prethodno zdravog deteta sa<br />povišenom temperaturom. Naizmenična primena ova dva leka je česta i efikasnija u<br />odnosu na pojedinačnu primenu svakog leka ponaosob. Međutim ovaj način primene<br />antipiretika može dovesti do uzimanja neadekvatne doze lekova i promoviše fobiju od<br />povišene temperature. Fizičke metode snižavanja temperature se koriste za lečenje hipertermije<br />i ne preporučuju se za snižavanje temperature u odojčadi i dece. Pedijatri<br />treba da promovišu sigurnu primenu lekova primenom jednostavnih formulacija leka<br />i jasnim doznim instrukcijama.</p> Nada Krstovski Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902055K https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6346 <p>Povišena temperatura je veoma čest simptom u pedijatrijskoj praksi. Skoro sva deca<br />do treće godine života dobiju povišenu temperaturu i ona je najčešći razlog za dolazak<br />u hitnu pedijatrijsku ambulantu. Kada se anamnezom i fizikalnim pregledom ne može<br />ustanoviti uzrok povišene temperature, u dece mlađe od 3 godine, koristi se termin povišena<br />temperatura bez fokusa infekcije. Najčešći uzrok povišene temperature u dece<br />je benigna virusna infekcija ili klinički lako prepoznatljiva bakterijska infekcija. Ipak,<br />postoje grupe dece sa povišenom temperaturom dobrog opšteg stanja koja imaju okultnu<br />bakterijemiju i neka od njih će razviti ozbiljnu fokalnu bakterijsku infekciju kao što<br />su npr. pneumonija i meningitis. Iako se laboratorijskim ispitivanjima mogu identifikovati<br />deca koja su u povišenom riziku za okultnu bakterijemiju, mnoga deca primaju<br />antibiotsku terapiju iako nemaju bakterijemiju. Evaluacijom i lečenjem dece sa povišenom<br />temperaturom uzrasta od 3 do 36 meseci neophodno je izbalansirati rizik između<br />propusta da se identifikuje ozbiljna bakterijska infekcija i neželjenih efekata vezanih<br />za prekomerno ispitivanje i lečenje. Uvođenjem vakcine protiv hemofilus influence i<br />pneumokoka značajno se smanjuje incidenca okultne bakterijemije i shodno tome pristup<br />lečenju malog deteta sa povišenom temperaturom. U ovom članku dat je pregled<br />postupaka za evaluaciju i lečenje novorođenčeta, mladog odojčeta starosti do 3 meseca<br />i deteta starosti od 3 do 36 meseci sa povišenom temperaturom trajanja do 7 dana.</p> Nada Krstovski Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902069K https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6347 <p>Apendicitis, intususcepcija i hipertrofična stenoza pilorusa su najčešći razlozi abdominalnog<br />bola kod pedijatrijskih pacijenata koji zahtijevaju hitnu radiološku dijagnostiku.<br />Upotreba kompjuterizovane tomografije je u posljednjim decenijama znatno<br />porasla ali zbog neželjenog dejstva jonizujućeg zračenja upotreba ovog modaliteta nije<br />preporučljiva kod pedijatrijskih pacijenata. Magnetna rezonanca kao primarni modalitet<br />u procjeni pedijatrijskih pacijenata nije preporučljiva zbog česte potrebe za sedacijom<br />i visoke cijene pregleda. Za razliku od prethodnih tehnika, ultrazvučna dijagnostika<br />ne uključuje jonizujuće zračenje, nema potrebe za sedacijom pacijenata te omogućuje<br />dinamičku analizu peristaltike gastrointestinalnog trakta. Ultrazvučna dijagnostika je<br />široko dostupna, neinvanzivna, bezbolna i relativno jednostavno se može izvesti i kod<br />pedijatrijskih pacijenata koji trpe velike bolove. Kod svih gore navedenih oboljenja svako<br />kašnjenje u donošenju tačne dijagnoze može dovesti do neželjenog povećanja morbiditeta,<br />pa čak i pojave mortaliteta. U radu je analizirana uloga ultrazvuka u dijagnostici<br />apendicitisa, intususcepcije i stenoze pilorusa kod pedijatrijskih pacijenata, ukazano je<br />na ključne ultrazvučne znakove ovih oboljenja te opisana druga normalna i patološka<br />stanja koja pri ultrazvučnom pregledu mogu da imitiraju ova oboljenja.</p> Saša Vujnović Siniša Vujmilović Dragana Roganović Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902081V https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6348 <p>Feohromocitom je neuroendokrini tumor, čija je glavna karakteristika sekrecija<br />kateholamina sa posljedičnom hipertenzijom. Vrlo je rijedak u pedijatrijskoj populaciji,<br />uobičajeno se javlja u bolesnika srednje životne dobi. Klinička slika podrazumijeva<br />paroksizmalne napade glavobolje, bljedila, palpitacije i znojenja. Cilj rada je prikaz<br />slučaja feohromocitoma kod desetogodišnjeg dječaka, kao rijetkog tumora u pedijatrijskoj<br />populaciji.</p> Verica Mišanović Duško Anić Zlatan Zvizdić Amira Mešić Melika Bukvić Jasmina Nuhanović Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902095M https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6349 <p>Sindrom Say-Barber-Biesecker-Young-Simpson je vrlo rijedak nasljedni<br />poremećaj koji se odlikuje karakterističnim izgledom lica, višestrukim kongenitalnim<br />anomalijama, hipotonijom, problemima hranjenja i globalnim razvojnim zaostajanjem.<br />Uzrokovan je heterozigotnom mutacijom u KAT6B genu i dijeli mnoge fenotipske karakteristike<br />sa genitopatelarnim sindromom, drugim poremećajem povezanim sa ovim<br />genom. Do sada je u literaturi opisano dvadeset slučajeva ovog sindroma.</p> Nina Marić Dario Đukić Olivera Ljuboja Stojislav Konjević Ljilja Solomun Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902100M https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6350 <p>Pedijatrijski autoimuni neuropsihijatrijski poremećaj udružen sa streptokoknom<br />infekcijom (PANDAS) je grupa oboljenja, definisana u skorije vrijeme a koja se manifestuje<br />neurološkim i neuropsihijatrijskim manifestacijama: hiperaktivnost, promjene<br />raspoloženja, tik, opsesivno-kompulzivni poremećaj, psihoza i dr. Cilj je opisati kliničke<br />manifestacije, terapijski pristup, laboratorijske analize, klinički tok i ishod kod dječaka<br />sa PANDAS sindromom.</p> Barbara Stanimirović Dario Đukić Vanja Bobić Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902115S https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6351 Aspiracija stranog tijela je interdisciplinarno područje između urgentne medicine,<br />pedijatrije i otorinolaringologije. Vodeći je uzrok infantilnih smrti i četvrti među djecom<br />predškolskog doba. U 50 do 75% slučajeva klinički simptomi nastupaju odmah,<br />u zavisnosti od veličine i vrste stranog tijela a pojavljuju se u vidu 3C sindroma ili tzv.<br />penetrantnog sindroma. Od izuzetne je važnosti rano prepoznavanje simptoma, tačna<br />dijagnoza i pravovremena terapija. Metoda izbora u dijagnostici je fleksibilna bronhoskopija,<br />a ekstrakcija stranog tijela se vrši rigidnim bronhoskopom u opštoj anesteziji.<br />U sprečavanju nastanka aspiracije stranog tijela od izuzetne važnosti je prevencija, a<br />koja se odnosi na sve one koji se bave zdravljem i odgojem djece, kao i sami roditelji,<br />za koju se uvijek mora pronaći vrijeme. Olivera Ljuboja Slaviša Udovičić Vladimir Mirošljević Tatjana Mamić Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902121L https://doisrpska.nub.rs/index.php/SCEPED/article/view/6352 <p>Dojenje je prirodni nastavak trudnoće i predstavlja najljepšu i najčvršću vezu između<br />majke i djeteta do kraja života. Njime su zadovoljene sve bebine potrebe za hranljivim<br />materijama (osim vitamina D i K) do šestog mjeseca života.<br />Ranijim načinom zbrinjavanja novorođenčeta dojenje je neopravdano često bilo<br />uskraćeno: odvajanje majke i novorođenčeta odmah poslije poroda, odvojen boravak<br />novorođenčadi u porodilištu, hranjenje beba adaptiranim formulama u porodilištu,<br />izostanak edukacije i promocije dojenja, modni trendovi. Nedovoljna su bila i saznanja<br />mladih o trudnoći, dojenju i brizi za potomstvo. Nizak stepen i rani prestanak dojenja<br />imaju značajne negativne zdravstvene i društvene posljedice za žene, djecu i okolinu.<br />Pošto se uočio problem, SZO i UNICEF su pokrenuli organizacionu akciju čiji je<br />cilj provođenje Globalne strategije za prehranu dojenčadi i male djece kroz povratak<br />dojenju. U tu svrhu su donesene inicijative koje imaju za cilj promociju, podršku i zaštitu<br />dojenja – The innocent declaration, Baby Friendly inicijativa. BFHI plus obuhvata<br />korake neophodne da bi se obezbijedilo dojenje i ishrana majčinim mlijekom i za<br />bolesnu, prijevremeno rođenu djecu. Pravo na optimalnu ishranu je jedno od osnovnih<br />prava djeteta i ključna komponenta u Globalnoj strategiji za zdravlje žena, djece i<br />adolescenata 2016-2030.</p> Milijana Kuzmić Trubajić Ljubo Višekruna Duška Savić Veroslava Milošević Miroslav Gajić Draško Rajin Copyright (c) 2019 SCRIPTA PEDIATRICA 2019-10-17 2019-10-17 2 1-2 10.7251/SCEPED1902130K