ZBORNIK RADOVA NAUKA I DRUŠTVO

VAŽNOST OBRAZOVANJA I OSPOSOBLJAVANJA LJUDSKIH POTENCIJALA

Dragan Mišetić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Danas je sve više poduzeća zainteresirano za nematerijalna ulaganja,
te za ulaganje u ljudski kapital kao način stjecanja prednosti nad
konkurencijom. Obuka i razvoj mogu pomoći konkurentnosti poduzeća izravno
povećavaju vrijednost poduzeća doprinoseći nematerijalnim ulaganjima. Uloga
i mjesto obuke i obrazovanja u poduzećima značajno su se mijenjali tijekom
vremena s promjenama u tehnologiji, svijetu rada i okruženju
poduzeća/organizacija. Obrazovanje i usavršavanje postaju važan instrument
proaktivnog i prilagodljivog djelovanja poslovnih organizacija u odnosu na
okolinu i nužno prerastaju u opću strategiju razvoja poduzeća. Cilj ovog rada je
pokazati koliko je edukacija zaposlenika važna u upravljanju ljudskim
potencijalima.

DEPRIVACIJE IZ UGLA RESOCIJALIZACIJE ZATVORENIKA

Željko Simeunić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Deprivacije je pojava koja je izražena u zatvorskom sistemu i koja
često negativno utiče na cjelokupnu resocijalizaciju osuđenih lica. Ona otežava
izdržavanje zatvorske kazne i često se negativno reflektuje na adaptaciju
zatvorenika. Deprivacije predstavljaju neizostavni dio psihološke atmosfere
kazneno – popravnih ustanova. Javljaju se automatski sa lišavanjem slobode, jer
se samim tim činom gubi status slobodnog čovjeka, normalnog člana društva, i
prelazi u drugi – specifični, osuđenički status. Deprivacije često narušavaju i
mentalno zdravlje, ali i samo prihvatanje kazne i tretmana od strane osuđenih
lica. Upravo iz tih razloga, u ovom radu bavićemo se nekim od najpoznatijih
vrsta deprivacija te njihovim negativnim uticajima na ličnost osuđenika.

ULOGA PORODIČNOG VASPITANJA U MORALNOM RAZVOJU DJECE

Marija Tomić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Rad se bavi analizom dosadašnjih teorija moralnosti kao i uticajem
porodičnog vaspitanja na razvoj moralne komponente ličnosti. Sistem
vrijednosti koji trenutno dominira u društvu, dovodi do sve veće potrebe za
analizom dosadašnjih istraživanja ali i proučavanja kvaliteta porodičnog
vaspitanja. Kolbergova i Pijažeova teorija moralnosti su u fokusu analize, jer
predstavljaju temelj tumačenja moralnog razvoja djece. S obzirom da porodica
ima ključnu ulogu u napretku pojedinca, rad sagledava sve aspekte porodičnog
vaspitanja i njegovog uticaj na dječiji razvoj. Društvo već od ranog uzrasta
djetetu nameće određene norme, standarde i pravila ponašanja, te su roditeljske
kompetencije ključne za vaspitanje djece za život u savremenom društvu.
Porodica je ključni faktor za formiranje dječije ličnosti, njegovog emocionalnog
razvoja ali i socijalizacije. Pored svih izazova, porodica treba da pronađe način
uklapanja u društvene promjene uz zadržavanje vlastitih sistema vrijednosti.

UTICAJ POLITIKA U ZASTOJU BOSNE I HERCEGOVINE NA PUTU EVROPSKE UNIJE

Ognjen Sredojević — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Bosna i Hercegovina suočava se sa brojnim političkim izazovima koji
usporavaju njen napredak prema pridruživanju Evropskoj uniji. Nedostatak
političke stabilnosti i usaglašenosti među političkim liderima, kao i problemi u
sprovođenju potrebnih reformi, igraju ključnu ulogu u zastoju ostvarivanja
napretka prema članstvu Evropske unije. Dugotrajna politička blokada, etničke
podijele i nedostatak međusobnog povjerenja između političkih lidera su dodatni
faktori koji ometaju proces pridruživanja Evropskoj uniji. Ovi problemi
otežavaju sprovođenje reformi koje su neophodne kako bi se uskladila
bosanskohercegovačka zakonodavstva i institucije sa standardima Evropske
unije. Za predmet istraživanja u radu će se obuhvatiti različiti aspekti kao što su
analiza u pogledu političkih faktora koji doprinose stagnaciji u evropskim
integracijama, analiza internih političkih dinamika unutar Bosne i Hercegovine
i istraživanje uticaja drugih država na donošenje političkih odluka unutar Bosne
i Hercegovine. Potrebno se pozvati na različite teorijske i empirijske radove, te
relevantne informacije koje doprinose ostvarivanju razumijevanja različitih
politika i njihovih uticaja, a koje ometaju proces pridruživanja Evropskoj uniji.
Takođe, treba analizirati i citirati naučna i stručna djela, izvještaje državnih
organa i agencija, zatim medija kao izvora relevantnih informacija u vezi ovog
istraživanja. Svakako, potrebno je izvesti zaključak na bazi analize sadržaja sa
ciljem utvrđivanja da li, te ako jeste u kojoj mjeri politike utiču u zastoju Bosne i
Hercegovine na putu Evropske unije, a koje se odnosi u vezi ove tematike.

DJECA U SUKOBU SA ZAKONOM U PRAVOSUDNOM SISTEMU CRNE GORE

Valentina Smolović, Mitar Radonjić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Zakonom o postupanju prema maloljetnicima u krivičnom postupku,
koji u pravnom sistemu Crne Gore predstavlja specijalizovani pravni akt,
predviđene su posebne mjere zaštite za djecu kao učesnike u krivičnom postupku,
uključujući djecu koja su žrtve krivičnog djela, kao i djecu svjedoke. Pravosudni
sistem Crne Gore poštuje sve međunarodne konvencije vezane za prava djece i
njihovu zaštitu što ukazuje I na posvećenost samog društva ovom sve izazovnije
problem u XXI vijeku. U radu ćemo ukazati na specifičnosti Zakona o
postupanju prema maloljetnicima u krivičnom postupku Crne Gore, kao i
poteškoće i izazove s kojima se pravosudni sistem suočava u radu sa maloljetnim
prestupnicima, kao i njihovoj resocijalizaciji u vaspitnim ustanovama.

REGRUTOVANJE MALOLJETNIH DELINKVENATA U KRIMINALNE GRUPE

Mitar Radonjić, Jelena Vuković — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Problem mladih koji ulaze u svijet kriminala je u stalnoj prizmi
javnosti, zbog ekspanzije nasilja, posebno u siromašnijim zemljama i
disfunkcionalnim društvima. Mladi sve više usljed krize sistema vrijednosti svoje
potrebe i interesovanja zadovoljavaju putem kriminala, kao izvršioci raznih
krivičnih djela. Na tom putu oni prolaze kroz razne inicijacije, tj. dokazivanje
lojalnosti i pripadnosti nekoj neformalnoj grupi. Često je ulazak u tu grupu
početak jednog društveno neprihvatljivog ponašanja koje može prerasti u
devijantno. Da li će doći do toga zavisi od brojnih okolnosti, ali prije svega
balansa rizičnih i protektivnih faktora u sredini u kojoj dijete odrasta.

ODNOS SAVREMENOG DRUŠTVA PREMA MALOLJETNIM PRESTUPNICIMA

Edis Bajić, Admira Bakić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Maloljetno prestupništvo kao društveni problem istorijski se javlja sa
klasnim društvom, a posebno sa pojavom industrijalizacije. Rijetka su društva,
ako uopšte i postoje, koja nisu ni na koji način reagovala na pojavu maloljetnog
prestupništva. Postoje u okviru nekih država pojedini narodi koji ne poznaju
reakciju na ponašanje maloljetnika i kažnjavanje maloljetnika. Svako društvo je
naročito zaiteresovano za neke odabrane vrijednosti i njih posebno štiti,
primjenjujući u slučajevima njihovog ugrožavanja najstrožije sankcije. Upravo i
ovaj rad oslikava odnos društva prema maloljetnim prestupnicima kroz XX I XXI
vijek, tj. period kada je došlo do progresivnog zaokreta kada je u pitanju položaj
maloljetnih prestupnika u krivičnom zakonodavstvu.

KOMPETENCIJE NEOPHODNE ZA USPJEŠAN RAD NASTAVNIKA RAZREDNO – PREDMETNE NASTAVE

Mario Babić, Maja Babić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Ljudski resurs, tj. vaspitači, učitelji i nastavnici u obrazovnim
ustanovama su zapravo ključni faktor uspješnosti svakog obrazovnog sistema.
Kompetencije učitelja i nastavnika su poslednjih godina u fokusu interesovanja
većeg broja pedagoga. Razlog aktuelnosti između ostalog, je složenost
definisanja samog pojma, ali i sve više shvatanja kompetencija kao
operacionalizacije ishoda učenja. Profesionalni razvoj učitelja i nastavnika
zasnovan na cjeloživotnom učenju, (kompetencijama, osobinama ličnosti,
motivaciji, interesovanjima, inoviranju znanja), doprinosi stvaranju
profesionalnog identiteta ovih profesija. Upravo i cilj ovoga rada jeste da pored
terminološkog predstavljanja pojma, uloge i značaja kompetencija ukažemo i na
neke od ključnih kompetencija ovih profesija kako bi ukazali na značaj stručnog
usavršavanja i daljeg permanenetnog rada nastavnika, a sve u cilju metodičkog
profilisanja i povećanja efikasnosti u nastavnom procesu.

BOLONJSKI PROCES IZ UGLA OBRAZOVNOG SISTEMA U ITALIJI

Marija Tomić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Bolonjski proces je važan proces usklađivanja različitih sistema
visokog obrazovanja u Evropi, s ciljem stvaranja Evropskog prostora visokog
obrazovanja i promovisanja evropskog sistema visokog obrazovanja na
svjetskom nivou kako bi se povećala njegova međunarodna konkurentnost.
Bolonjski proces je usmjeren na osiguranje uporedivosti standarda i kvaliteta
kvalifikacija u visokom obrazovanju, a otvoren je 19. juna 1999. godine, kada su
se ministri iz 29 evropskih zemalja sastali u Bolonji i potpisali važan sporazum,
Bolonjsku deklaraciju, koja je zvanično označila početak ovog procesa. Ovaj
proces je uticao na veću mobilnost studenata i profesora, razmjenu znanja i
iskustva, ali i unaprijedio koncept cjeloživotnog učenja u Evropi. U radu
govorimo o značaju promovisanja evropskog prostora visokog obrazovanja, ali i
funkconisanju obrazovnog sistema u Italiji.

IZAZOVNA PONAŠANJA DJECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA

Edisa Šljivić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Disfunkcionalnost društva sve više utiče na pojavu raznih oblika
devijantnog ponašanja djece i mladih. Asocijalno ponašanje mladih je sasvim
uobičajna pojava čiju fenomenologiju proučavaju razne naučne discipline, a u
cilju sagledavanja što adekvatnije prevencije takvih pojava. Ipak, neki socijalno
neprilagođeni oblici ponašanja sve više se uočavaju i kod djece predškolskog
uzrasta. Takvi oblici ponašanja, ako se u tom periodu ne koriguju mogu postati
ozbiljan problem u školskom uzrastu kada su djeca izložena i većim uticajima
rizičnih faktora. Zato je adekvatna socijalizacija djece predškolskog uzrasta
jako važna. Upravo i cilj ovog rada je da ukažemo na izazovna ponašanja kod
djece predškolskog uzrsta koja ako se ne preveniraju i ne kontrolišu mogu
postati ozbiljan problem u njihovoj socijalizaciji i samom odrastanju.

МЕЂУНАРОДНЕ КОНВЕНЦИЈЕ О ПРАВИМА ЗАТВОРЕНИКА

Давор Стрика — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Све европске затворске управе уважавају значај европских
затворских правила како у погледу постављања стандарда тако и са
практичног становишта. Међутим прије свега комплексна и осетљива
тематика заштите лица лишених слободе завређује пуну пажњу, будући
да и поред постојања великог броја међународних докумената у сегменту
забране мучења и нечовечног и понижавајућег поступања, ове појаве не
припадају прошлости, већ су и даље широко распрострањене. Иако је у
нормативном погледу учињен велики напредак на пољу забране
злостављања, које је данас предмет подробнијих и делотворнијих забрана
него икада раније, мучење и други облици злостављања, и данас
представљају проблем у целом свету. Стога, предмет овог рада јесте да
кроз анализу садржаја најважнијих међународних докумената о заштити
људских права укажемо и на међународне документа и европска
затворска правила која се односе и на права затвореника.

DEVIJACIJE U DRUŠTVU IZ UGLA SOCIOLOGIJE OBRAZOVANJA

Mario Babić, Maja Babić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Društvenim devijacijama smatraju se ponašanja kojima se krše
društvene norme, ugrožavaju društvene vrijednosti i izazivaju reakciju
neodobravanja i kažnjavanja. Društvena devijacija je objektivna društvena
situacija u kojoj dolazi do: ugrožavanja egzistencije čovjeka; izvitoperenja u
sadržajima, oblicima i načinima zadovoljavanja ljudskih potreba; nemogućnosti
iskazivanja čovjeka kao radnog i stvaralačkog bića; poremećaj ponašanja i
odnosa čovjeka sa drugim ljudima; poremećaj u funkcionisanju ljudskih
zajednica i društvenih institucija i sukoba unutar i između globalnih društava,
uključujući i njihov raspad i nastajanje. Česta je pojava da su upravo mladi
ljudi ti koji su zasluženi za kršenje ovih normi. Ti mladi ljudi na razne načine
pokušavaju da iskažu svoje nazadovoljstvo. Bježanje od kuće, iz škole, grafiti,
tuče, silovanja, alkoholizam, narkomanija, prostitucija, pljačke i organizovani
kriminal su samo neki od vidova ispoljavanja nezadovoljstva i želje za
dominacijom od strane mladih. Upravo ovaj rad posmatra devijacije iz ugla
sociologije obrazovanja, jer je upravo i faktor niskog nivoa obrazovnih
kometencija često uzrok devijatnog ponašanja kod mladih.

SAVREMENO UPRAVLJANJE LJUDSKIM RESURSIMA UZ PRIMJENU INFORMACIONIH SISTEMA SA POSEBNIM OSVRTOM NA VJEŠTAČKU INTELIGENCIJU

Helena Lajšić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Dobro organizovana struktura sektora za upravljanja ljudskim
resursima pruža mogućnosti adekvatne podrške poslovanju, obezbjeđujući
razvoj i angažovanje zaposlenih. Organizacije danas moraju da pronalaze
prilike i načine da se diferenciraju u odnosu na ostale, da mapiraju kanale kroz
koje mogu da se se razvijaju i napreduju. Osnovna prednost IS-a ljudskih
resursa se ogleda u potencijalu generisanja preciznijih i blagovremeno
raspoloživih informacija iz domena funkcionisanja, kontrolisanja i planiranja, u
odnosu na manuelne sisteme. Svakako, jednu od najaktuelnijih a moglo bi se
reći možda i najinteresantniju oblast, predstavlja vještačka inteligencija.
Vještačka inteligencija je način zaključivanja i postupanja po izvednim
zaključcima, uz potpuno oslanjanje na logiku, pri čemu to rezonovanje i
postupanje ne sprovodi čovjek niti bilo koji drugi biološki organizam, već to
rade vještački entiteti- mašine. Vještačka inteligencija može da se klasifikuje u
brojne kategorije i podvrste, među kojima izdvajamo fuzzy logiku (Fuzzy Logic) i
vještačke neuronske mreže. Sve obimniji zahtjevi vezani za sferu ljudskih
resursa, pomogli su u opravdavanju potrebe i dokazivanju održivosti
informacionih sistema u odjeljenjima ljudskih resursa. U sprovedenom
proširenom istraživanju svi zaposleni u uzorku ispitivanih organizacija,
odgovorili su da ne posjeduju sofisticirane i kompleksne savremene
informacione sisteme.

NASILJE KAO DRUŠTVENI FENOMEN

Vesna Trifunović — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Različiti vidovi sukoba i nasilja su stalno prisutni u ljudskom društvu.
Tipovi društava su se menjali kroz istorijsku dimenziju, ali sukobi, koje prati
nasilje, postali su njihovo nepromenljivo obeležje. Osnovno istraživačko pitanje
kojim se ovaj rad bavi jeste da li čoveka na sukobe i nasilje pokreće njegova
priroda (biološke osnove ponašanja koje su van kontrole pojedinca) ili njegovo
nasilno ponašanje oblikuju sredinski faktori? Cilj rada je da istakne uticaj
kulture/kulturnih konstrukcija na pojavu sukoba i nasilja u ljudskom društvu.
Strukturu rada čine sledeće celine: u prvoj je pažnja posvećena definisanju
sukoba i nasilja i uzrocima njihovog pojavljivanja; u drugoj je prikazan odnos
zapadne civilizacije prema nasilju; u trećoj je predstavljen antropološki pristup
proučavanju sukoba; u četvrtoj celini je dat osvrt na značaj socijalizacije i
formalnog obrazovanja u stvaranju osnova za formiranje kulture nenasilja.
Osnovni nalazi istraživanja pokazuju da je nasilje, u prvom redu, povezano sa
društvenim i kulturnim kontekstom, što upućuje na zaključak da akteri koji
uoblićavaju proces socijalizacije mogu da imaju presudnu ulogu u formiranju
odnosa prema nasilju.U tom smislu, formalno obrazovanje, svojim ukupnim
delovanjem može značajno da doprinesu učenju kulture nenasilja. U radu je
primenjena deskriptivno-analitička metoda.

BEZBJEDNOST U PENALNIM USTANOVAMA

Nadežda Gudelj — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Bezbjednost u zatvorima je tematika kojom se bave mnoge
kriminološke naučne discipline, ali je suština kako zapravo to sprovesti u praksi,
gdje se svakodnevno dešavaju vanredne situacije koje narušavaju bezbjednost
penalne ustanove. U radu smo predočili kako zapravo neformalni zatvorenički
sistem negativno utiče i narušava bezbjednost ustanove i kako u tim situacijama
balansirati i održavati red u ustanovama.. U takvim okolnostima obučen i
edukovan kadar zatvorskih policijaca, te tehnička opremljenost ustanove ključni
su faktori za vanredno djelovanje i suszbijanje nereda i pobuna u zatvorima.
Neformalni sistem osuđenih lica teži da destabilizuje stanje u zatvorima
pružajući često pasivni i aktivni otpor. Zato je važno poznavati kako i na koji
način funkcioniše neformalni sistem i koje bezbjednosne mjere imaju najbolji
preventivni karakter da ne dođe do eskalacije sukoba i nereda u zatvorima.

KRIVIČNOPRAVNI POLOŽAJ MALOLJETNIH PRESTUPNIKA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE

Edis Bajić, Admira Bakić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Određivanje posebnog pravnog položaja maloljetnom učiniocu
krivičnih djela u odnosu na punoljetne učinioce u krivičnim zakonodavstvima je
rezultat dugogodišnjih iskustava i naučnih saznanja da se ličnost maloljetnika
formira postepeno u biopsihološkom i socijalnom pogledu, da maloljetnici nisu
uvijek u stanju da shvate značaj svojih postupaka i posljedice koje proizilaze iz
takvih postupaka kao i da nisu uvijek sposobni da se odupru negativnim
uticajima kojima su izloženi. Zbog toga se i pitanje krivične odgovornosti
maloljetnika postavlja drugačije nego kod punoljetnih učinilaca. U ovom radu
ukazaćemo na pravni okvir postupanja sa maloljetnim prestupnicima u FBiH.

TETOVAŽE U ZATVORIMA

Danilo Mrković — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Tetovaže su oduvijek bile način da ljudi izraze sebe, a tetovaže bande
nisu izuzetak. Članovi određenih kriminalnih bandi i mafija, kako unutar tako i
izvan zatvora, zloglasni su po tome što imaju tetovaže sa značenjima koja se
odnose na njih. Često sadrže simbole koji su složeni i pažljivo osmišljeni, bilo da
predstavljaju njihov način života, ono što su uradili, ili njihov rang unutar
određene bande. Upravo polazeći od te činjenice u radu ćemo pokušati ukazati
na neke bitne karakteristike tetovaža kao neminovnih obilježja neformalnog
zatvoreničkog sistema.

KRIMINOGENI FAKTORI MALOLJETNIČKE DELINKVENCIJE

Valentina Smolović — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Mladi sve ranije ulaze u svijet maloljetničke delinkvencije i kriminala.
Mnogi od njih su okruženi brojnim rizičnim faktorima koji utiču negativno na
njihovu socijalizaciju. Kriminogeni faktori su svi oni činioci koji na bilo koji
način utiču na pojavu i razvoj kriminaliteta. Oni predstavljaju skup činilaca
psihološke, biološke i socijalne prirode, koji djeluju kao uzroci, uslovi i povodi
za kriminalna djela, njihov međusobni odnos i uslovljenost. Postoji mnogo
podjela, međutim najrasprostranjenija je podjela kriminogenih faktora na
egzogeni i endogeni faktore. Zbog opsežnosti i velikog broja faktora mi ćemo se
u ovom radu ograničiti samo na najbitnije spoljašnje kriminogene faktore ne
želeći da umanjimo ulogu i značaj ostalih faktora.

OBRAZOVNI SISTEM U SJEDINJENIM AMERIČKIM DRŽAVAMA

Zakira Mulaomerović — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Jedan od najsloženijih i najvećih obrazovnih sistema je svakako u
SAD. Javni školski sistem se finansira uglavnom iz lokalnih poreza na imovinu,
što znači da bogatije zajednice često imaju bolje finansirane škole. Ne postoji
nacionalni obrazovni plan. Svaka država ima svoju obrazovnu politiku i
standard. U ovom radu ukazaćemo kako i na koji način funkcioniše obrazovni
sistem u SAD i koje su to najznačajnije karakteristike njihovog formalnog
obrazovanja.

IMPLEMENTACIJA I SPROVOĐENJE KONCEPTA INKLUZIVNOG VASPITANJA I OBRAZOVANJA

Željko Simeunić — Wed, 29 Jan 2025 00:00:00 +0100

Inkluzija kao pristup koji se temelji na principima poštivanja ljudskih
prava pojedinca odnosi se na proces povećanja učestvovanja ljudi i djece sa
posebnim potrebama u lokalnim zajednicama, školama i drugim javnim
ustanovama. Takođe, inkluzivno obrazovanje je samo jedan aspekt inkluzije.
Inkluzivna praksa obrazovanja djece sa posebnim potrebama se posljednih
godina značajno proširila, međutim još uvijek postoje značajna ograničenja u
provođenju takvog obrazovanja. Implementacija i sprovođenje koncepta
inkluzivnog vaspitanja i obrazovanja predstavlja izuzetno kompleksan proces, s
obzirom da on obavezno podrazumeva restrukturiranje tradicionalnog školskog
sistema. Neminovno je da inkluzija traži nove i značajne izazove od strane
nastavnika, uprave škole, samih učenika i njihovih roditelja, ali i cijele
društvene zajednice. Svi imaju zahtjevan zadatak – odgovoriti na veliki broj
različitih potreba učenika.