ZBORNIK RADOVA NAUKA I DRUŠTVO

NASILJE U ŠKOLI KAO TREND SAVREMENOG DRUŠTVA

Bojan Trgić, Slavko Milić — Tue, 07 Jun 2022 00:00:00 +0200

U današnje vrijeme, pod uticajem različitih faktora iz okoline, vaspitanje djece, kao jedan od najvažnijih ciljeva svakog društva, našao se u krizi, kako u školi, tako i u porodici. Zapostavljene su temeljne norme ponašanja i agresivnost i nasilje su sve više prisutni u međusobnoj komunikaciji između odraslih i djece, ali i među samom djecom. Postoji tendencija opšteg neprihvatanja i šikaniranja među djecom, što dovodi do povlačenja djece u sebe. Zbog toga se mnoga od njih, uprkos svojim potencijalima, često nalaze na margini školskih aktivnosti. Škole se neće moći transformisati u škole bez nasilja sve dok ne budu imale poticaja izvana koji će moći inicirati promjene u samoj školi. Zbog toga je važno da se kroz realizaciju brojnih programa prevencije za suzbijanje vršnjačkog nasilja podstakne unutrašnja promjena u školi koja će stvaranje nenasilnog okruženja u školi doživljavati kao jedan otvoren proces koji teži stalnom otklanjanju barijera za saradnju između škole i porodice, te jačati kompetencije škole i njeno participiranje u vaspitanju sve djece. Te promjene znače promjenu stavova i sistema vrijednosti u školi, isticanje važnosti i vrijednosti individualizacije i jačanja ličnosti pojedinca naspram kolektiviteta, te njegovanje i uvažavanje različitosti. U samom radu ukazaćemo na neke probleme sa kojima se škole svakodnevno suočavaju, a vezani su za nasilničko ponašanje učenika, kao i vršnjačko nasilje koje je u sve većoj ekspanziji u našem društvu.

IMPLEMENTACIJA STRATEGIJE PREDUZEĆA IZ UGLA MENADŽMENTA

Adnan Kamerić — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Kao posljedica globalizacije tržišta sve više se razvija strateško planiranje koje se bavi povezivanjem preduzeća i okruženja. Sadržaj razvoja strateškog palniranja usmjeren je ka oblikovanju metoda i tehnika analiziranja i praćenja sve kompleksnijeg okruženja. Kao sastavni dio strateškog planiranja u savremenom menadžmentu sve više se posvećuje pažnje oblikovanju vizije i misije preduzeća. Zadaće menadžera sadašnjosti su: postavljenje i oblikovanje višegodišnjih prognoza poslovanja, i dugogodišnja projekcija razvoja preduzeća. Upravo i ovaj rad se bavi tom problematikom, a kroz sagledavanje strategije preduzeća ukazaćemo i na značaj samog strateškog menadžmenta.

KREATIVNOST U SOCIJALNOM RADU

Ljubinka Lazić — Tue, 07 Jun 2022 00:00:00 +0200

U ovom radu je aktualizovana kreativnost stručnih radnika u socijalnom radu te upotreba kreativnih metoda u praksi. Cilj rada je da se ukaže na kreativnost kao značajnu karakteristiku stručnih radnika u socijalnoj zaštiti kao i na mogućnosti upotrebe kreativnih metoda u centrima za socijalni rad. Prikazani su rezultati istraživanja o kreativnosti stručnih radnika kroz iskaze stručnih radnika zaposlenih u centrima za socijalni rad u Republici Srpskoj. Pored prepoznavanja korisnosti upotrebe kreativnih metoda istraživanje je pokazalo i poteškoće u primjeni istih, kao i potrebe prakse. Navedene spoznaje postavljene su u usku vezu sa paradigmom društvenog razvoja koja uslovljava i promjenu prakse socijalnog rada.

ORGANIZACIONE PROMJENE U DIGITALNOJ EKONOMIJI

Besim Duraković — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Digitalna ekonomija podrazumijeva različite forme digitalne transformacije. U najširem smislu obuhvata: tehnologiju, kulturu, liderstvo i poslovnu praksu. Međutim, najkritičnija tačka svakog napora digitalne transformacije obično se nalazi u području organizacijskih promjena. Jednostrano omogućavanje pristupa digitalnima alatima, bez pomaganja zaposlenima da uče, planiraju i reaguju na neizbježne promjene u poslovnom modelu i radnim praksama recept je za neuspjeh. Da bi bilo koja organizaciona promjena u digitalnoj ekonomiji uspjela, upravljanje svim aspektima organizacije, a prije svega ljudima, mora biti sastavni dio procesa. Uspješan menadžment ljudskim resursima u digitalnoj ekonomiji podrazumijeva organizacionu kulturu koja podstiče i stimuliše razmjenu znanja, kolaboraciju i rad u timovima. Na kraju krajeva, digitalizacija je samo sredstvo, a ne krajnji cilj. Usvajanje i ovladavanje novim tehnologija od strane zaposlenih, ključ je konačnog uspjeha svake inicijative digitalne transformacije. Upravo zbog toga, ovaj rad opisuje različite aspekte i vrste organizacionih promjena u digitalnoj ekonomiji, uz poseban akcenat na upravljanje ljudskim resursima.

POREMEPOREMEĆEN SISTEM VRIJEDNOSTI KOD MLADIH KROZ PRIZMU NASILJA

Ilija Trninić — Tue, 07 Jun 2022 00:00:00 +0200

Socijalno-neprilagođeno ponašanje mladih je posljedica krize društva, neorganizovanosti, socio – ekonomske situacije, ratnih dešavanja, ali i i krize onih faktora koji bi trebalo da budu nosioci socijalizacije ličnosti djeteta, prije svega porodice i škole. Takođe, odbacivanje i prevazilaženje ranijih društvenih normi, te još nejasno precizirane i nedefinisane nove, a koje evidentno nisu usklađene sa transformacijom političkih, ekonomskih i socijalnih prilika u Bosni i Hercegovini, otežavaju mladima da prepoznaju i prihvate nove društvene norme i vrijednosti. Upravo i cilj ovog rada jeste da kroz krizu sistema vrijednosti ukažemo koliko mladi danas imaju izražene asocijalne stavove i ispoljavaju delinkventno ponašanje u školi, te koliko je potrebno raditi na korekciji takvih asocijalnih vidova ponašanja i preventivno djelovati na sve oblike devijantnog ponašanja kako u školi tako i van nje.

ДРУШТВЕНИ ПОКРЕТИ У БИХ – ФЕНОМЕН ЦИВИЛНОГ ДРУШТВА

Илија Трнинић — Sun, 01 May 2022 00:00:00 +0200

Концепт цивилног друштва подразумијева различите облике организовања и дјеловања актера међу којима су покрети као фенимени и форме грађанског иступања. Нема довољно података о раду, активмостима и евиденцији душтвених покрета у БиХ који су активни и/или заговарају потребе и рјешења од интереса за ширу популацију или одређених друштвених група. Овим радом даје се прегелд резултата истраживања проведеног током 2020. године о својственостима и карактеристикама друштвених покрета у БиХ а који у свом називу носе овај термин или, на терену, дјелују као такви.Феномен друштвеног покрета различито се перципира у јавности а оно што је потребно друштвеним покретима су стандарди и норме које повећавају ефикасност рада и утицај у друштву.

ŠKOLA PO MJERI UČENIKA I NASTAVNIKA

Esma Hasanbašić — Mon, 06 Jun 2022 00:00:00 +0200

U XXI vijeku suočeni smo sa brojnim izazovima usljed pandemije virusa korona koja je narušila i poremetila okolnosti u kojima čovjek živi, radi i uči. Pored brojnih problema sve više uviđamo potrebu savremenog i efikasnog obrazovanja, kao i potrebe da je znanje ipak moćno oružije u prevazilaženju brojnih problema i poteškoća. Upravo iz tog razloga neophodno je raditi na obrazovnom sistemu koji je efikasan i po mjeri i učenika i nastavnika. Uglavnom smo ranije ukazivali na školu po mjeri učenika ili nastavnika, ali sada se javlja potreba za jačanje njihovih interpesonalnih odnosa i veću motivisanost kako onih koji znanje daju, tako i onih koji ga usvajaju. U ovom radu ukazaćemo na neke principe i ideje koje brojni autori naglašavaju, a koji su temelj jedne moderne i savremene škole. Upravo predstavljajući njihove ideje mi ukazujemo kako razvijanje kvalitetne škole i kvalitetnog vođenja može uticati na stvaranje škole po mjeri nastavnika i učenika.

RAZVOJ KRIMINOLOGIJE KROZ PRIZMU NAUKE I DRUŠTVA

Matija Ležaić — Sun, 01 May 2022 00:00:00 +0200

Kriminologija uopćeno je sintetička i samostalna nauka koja se bavi izučavanjem kriminaliteta kao društvene pojave, odnosno nauka koja izučava oblike ponašanja koji su inkriminisani i sankcionisani pozitivnim pravom u datom društvu. Dva osnovna područja ove nauke su kriminalna etiologija, koja se bavi izučavanjem uzroka kriminaliteta i kriminalna fenomenologija, koja proučava pojavne oblike krivičnih djela. Kriminologija kao nauka sve više dobija na značaju u riješavanju brojnih devijantnih pojava i društvenih problema u XXI vijeku. Njena uloga i značaj u riješavanju i suzbijanju takvih pojava se indikuje i u njenoj multidisciplinarnosti i povezanosti sa drugih srodnim naučnim disciplinama koje se takođe bave problemom disfunkcionalnosti društva, ali i izučavanju samog čovjeka. U radu želimo predstaviti etiologiju kriminologije kao nauke, ali i i fenomenologiju kriminaliteta kao društvene pojave. Zapravo cilj ovog stručnog rada jeste predstavljanje kriminologije kao nauke, njene uloge i značaja za društvo uopšte kako bi ukazali na značaj ove naučne discipline..

TRŽIŠNI IZAZOVI ZA DIGITALNU EKONOMIJU I PONAŠANJE POTROŠAČA U DIGITALNOJ EKONOMIJI

Besim Duraković — Mon, 06 Jun 2022 00:00:00 +0200

Brze promjene koje donosi razvoj novih tehnologija u okviru digitalne ekonomije kreiraju svakodnevno nove izazove sa kojima se susreću kompanije na globalnom tržištu, ali i dovode do promjena u ponašanjima potrošača kojima se kompanije moraju prilagoditi. Novi poslovni koncepti, promjena regulative, novi načini konkurencije, te novi oblici globalnih prijetnji pojavljuju se gotovo svakodnevno. Brz i dinamičan razvoj svih digitalnih tehnologija, doveo je do njihovih upotreba u svakom aspektu poslovanja i fukcionisanja kompanija, ali i u svakodnevnom životu ljudi kao potrošača. Potrošači su sve bolje informisani, a njihova očekivanja su sve veća, a takođe i specifična u uslovima pandemije Covid 19. Online kupovina sve više prestiže tradicionalnu, a potrošači međusobno razmjenjuju iskustva i mišljenja na različite teme, pa tako i iskustva o korištenju proizvoda i usluga. Cilj ovog rada je da predstavi ključne izazove za digitalnu ekonomiju, uz poseban akcenat na promjene potrošača kojima kompanije moraju da se prilagode da bi opstale na tržištu.

RODITELJI ZATVORENICI I NJIHOVA DJECA

Anel Ramić — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Resocijalizacija osuđenih lica je veoma kompleksan proces koji zavisi od brojnih egzogenih i endogenih faktora. Jedan od tih faktora jeste i porodica, te je učešće porodice u procesu resocijalizacija jako bitan faktor kojem vaspitač poklanja dosta pažnje u toku sprovođenja prevaspitnog tretmana. Posebno je bitan odnos osuđenih lica i njihove djece koji nažalost nije na zavidnom nivou zbog brojnih predrasuda i pokušaja prikrivanja da se otac ili majka nalaze na izdržavanju zatvorske kazne. Zato je odnos i komunikacija osuđenih lica i njihove djece važan segment kojem socijalni radnici i vaspitači moraju pokloniti mnogo više pažnje tokom rada na resocijalizaciji. Upravo i cilj ovog rada jeste da sagledamo kakav odnos osuđena lica imaju sa svojom djecom u KPZ Bihać, te na koji način isti održavaju.

TURISTIČKI MENADŽMENT NA MIKRO I MAKRO NIVOU

Borko Lučić, Vera Radović — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Upravljanje marketingom na turističkom tržištu zahtijeva jasnu percepciju interesa ponude i tražnje na mikro i na makro nivou, odnosno na nivou turističkog preduzeća i na nivou turističke privrede.Težnja je da se tržištu plasiraju turistički proizvodi koji omogućavaju ostvarenje cilja profitabilnog poslovanja i zadovoljstvo korisnika, odnosno gostiju. Planinski turizam sa svojim specifičnostima zahtijeva pažljiv pristup turističkoj tražnji i njenim segmentima, odnosno nišama. Dosljedna primjena marketing koncepta sa adekvatnim ulaganjima u istraživanje tržišta, kreiranje i plasman turističkog proizvoda predstavlja garant uspeha. Jahorina kao turistička destinacija ima respektabilne resurse za razvoj turizma, kako prirodne, tako i društvene. Upravo zbog toga, cilj ovog rada je da se predstavi ulogu i značaj marketing menadžmenta na mikro nivou, tj. nivou turističkog preduzeća, kao i na makro nivou, tj. nivou turističke privrede, kroz prikaz makro trendova specifičnih za Jahorinu i planinski turizam generlano.

PRIVATNA ZAŠTITA KAO FAKTOR SIGURNOSTI

Matija Ležaić — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Djelatnošću privatne zaštite se smatraju poslovi zaštite lica i imovine koji se sprovode tjelesnom, tj. fizičkom ili tehničkom zaštitom. Pri tome se tjelesna zaštita vrši putem lica koja neposredno čuvaju i osiguravaju štićene osobe i imovinu, bez dominantne upotrebe tehničkih sredstava. Danas gotovo da nema države čiji sistem sigurnosti nema segment čiji su nosioci privatni subjekti kao, u organizacijskom smislu, autonomno egzistirajući faktor. Najvažnije karakteristike privatnih sigurnosnih kompanija jesu težnja profitu i trgovanje pružanjem usluga unutrašnje bezbjednosti i zaštite. Većina ovih kompanija su male, fokusirane na prevenciju kriminala i obezbjeđivanje javnog reda i mira, kao i na usluge privatnog obezbjeđenja na unutrašnjem tržištu. Upravo i ovaj stručni rad ukazuje na neke od najvažnijih karakteristika privatnih sigurnosnih kompanija, kao i važnu ulogu koju ove kompanije imaju za bezbjednost društva uopšte.

ETAPA NADZORA KAO UPRAVLJAČKA FUNKCIJA U RADU TVRTKI

Gordan Radić, Marin Ćorić — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Izučavanje upravljanja kao procesa s određenim etapama isti definira kao djelatnost za realizaciju postavljenih ciljeva, s funkcijama planiranja, organiziranja, vođenja i nadzora, gdje navedene funkcije predstavljaju etape, tj. podsustave upravljanja. Temeljni pristup u znanosti o menadžmentu je izučavanje učinkovitosti organizacijskih sustava, a sve u cilju što racionalnijeg korištenja raspoloživih potencijala. Kako se vremenom ljudske potrebe povećavaju, a pojedini potencijali smanjuju zadatak menadžmenta je kako naći najpogodniju metodu upravljanja uz optimalnu kombinaciju ograničenih potencijala, a sve u cilju ostvarivanja najboljih rezultata. Nadzor kao upravljačka funkcija je složeni proces temeljen na planskim, standardiziranim i željenim rezultatima koji se u procesu nadzora pretvaraju u brojne informacije pomoću kojih se donose odluke i korekcije te time upravlja poslovnim rezultatom.

RODNI PRISTUP PENALNOJ PRAVDI

Marina M. Simović, Miomira P. Kostić — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Usvajanje Zakona o rodnoj ravnopravnosti dana 20. maja 2021. godine pokrenulo je niz pitanja u domaćoj javnosti oko primjene Zakona, posebno dijela koji se odnosi na upotrebu rodno senzitivnog jezika, u blagoj mjeri zanemarivanjem drugih takođe bitnih segmenata vezanih za unapređivanje položaja žena i muškaaca kod nas. U Zakonu je u članu 3 jasno navedeno šta podrazumijeva rodna ravnopravnost, između ostalog "jednaka prava, odgovornosti i mogućnosti, (...), ravnomjerno učešće i uravnoteženu zastupljenost žena i muškaraca u svim oblastima društvenog života, jednake mogućnosti za ostvarivanje prava i sloboda". Potencirajući jednake mogućnosti za ostvarivanje prava i sloboda žena i muškaraca, autorke u svom radu nastoje da pažnju naučne javnosti skrenu na položaj žena i muškaraca u penalnoj pravdi. Primjena istorijskopravnog i normativnog metodološkog postupka biće dopunjena pozitivističkim pristupom osnovnom istraživačkom pitanju

INOVACIJA KAO NOVI POSLOVNI MODEL TURISTIČKOG PREDUZEĆA

Adnan Kamerić — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Većina putovanja smatra se turističkim kretanjem, tako bi se i svaka ideja mogla smatrati inovativnom neovisno o njenom ishodu. Ukoliko je neuspješna možda bi se mogla primijeniti na drugom polju poslovanja. Takva razmišljanja vladaju svijetom inovativnih ideja pa su zato mnoga turistička preduzeća uspješnija od drugih. Nijedna ideja nije neučinkovita, ona predstavlja razmišljanje pojedinca ili skupine i njihovu želju da efikasno doprinesu preduzeću za koje rade. A značaj inovacija, kao ideje ili kao procesa je sve veći u turističkoj djelatnosti. Zbog toga je svrha ovog rada detaljno prikazati upravo značaj inovacija za turistički sektor i menadžemant u turizmu generalno. Takođe značaj marketinga u turizmu dobija sve više na značaju pa ćemo i iz tog razloga ukazati na ulogu i značaj inovacija kao novog poslovnog modela turističkog preduzeća

INDIKATORI VLADAVINE PRAVA PREDSTAVLJENI KROZ SEKUNDARNU VIKTIMIZACIJU ŽRTAVA U BOSNI I HERCEGOVINI

Miodrag Simović, Azra Adžajlić-Dedović, Vladimir Simović — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Najvažniji zahtjev vladavine prava je da ljudi na pozicijama vlasti treba da vrše svoju vlast unutar ograničavajućeg okvira dobro ustanovljenih javnih normi, umjesto na proizvoljan, ad hoc ili čisto diskrecioni način. Vladavina prava se utjelovljuje stabilnim ustavom koji se sastoji od formalnih pravila putem kojih se ograničavaju upravljačka ovlašćenja na osnovu zakonu. Pored sudova, za vladavinu prava je važno i obezbjeđenje poštovanja zakona i podsticanje izvršenja sudskih odluka od strane vladinih službenika. Upravo zbog toga, zakonodavstva u razvijenim demokratijama propisuju krivično djelo „Neizvršenje sudske odluke“ prema kojim se kažnjivim ponašanjem smatraju radnje odgovornog službenika koji odbije da izvrši pravnosnažnu presudu.

Nezavisnost pravosuđa je kičma vladavine prava, dok nezavisnost sudija štiti nezavisnost pravosuđa u cjelini. Nepristrasnosti u odlučivanju sudije znači da je neophodno da sudije djeluju bez bilo kakvih ograničenja, nedoličnog uticaja, pritiska, prijetnje ili miješanja, neposrednog ili posrednog, od strane bilo kog autoriteta, uključujući autoritete unutar pravosuđa. Međutim, finansijska nezavisnost pravosuđa je još uvijek ograničena i uslovljena postupkom odobravanja budžetskih sredstava dodijeljenih pravosuđu od strane ministarstava finansija, što pravosudne organe čini zavisnim od vladajućih politika i omogućava korupciju u pravosuđu ili uticaj politike na rad pravosuđa.

Reforma pravosudnog sistema moguća je samo ukoliko građani osjećaju njene benefite i pokazuju zadovoljstvo postignutim rezultatima. Sudeći prema percepciji građana, korupcija je najdominatnija u sistemu zdravstva i među političkim partijama, zbog čega Agencija za borbu protiv korupcije BiH treba pojačati svoje napore budući da je sprječavanje korupcije na visokom nivou direktno pod njenom nadležnošću. Upravo zbog toga, u namjeri da se predstavi negiranje vladavine prava u Bosni i Hercegovini, koristiće se studije slučaja koji predstavljaju sekundarnu viktimizaciju žrtava i ukazati na indikatore postojanja vladavine prava, a to su: poštovanje zakona, nezavisnost pravosuđa i odsustvo korupcije.

ULOGA NASTAVNIKA U SAVREMENOJ ŠKOLI

Mirsada Tulumović - Kalajac — Mon, 12 Sep 2022 00:00:00 +0200

Razvoj društva reflektovao se i na učenje i sam obrazovni sistem, kako po pitanju same organizacije i rada škole, tako i po pitanju kompetencija nastavnika i njegove drugačije uloge u nastavnom procesu. Uloga nastavnika kao izvora i prenosioca znanja se mjenja u sasvim jednu drugačiju koncepciju, gdje je on sve više mentor koji prati i motiviše učenike da samostalno istražuju i dolaze do znanja. Nastavnik u savremenoj školi je i realizator procesa vaspitanja, inicijator u rješavanju vaspitnih pitanja, vaspitnu grupu orijentiše i ukazuje na pravce daljeg vaspitnog kretanja, tražilac i davalac informacija iz domena vaspitanja i inicijator vaspitnih aktivnosti. U ovom radu ćemo ukazati na brojne prednosti savremene škole u odnosu na tradicionalnu, ali i ukazati na ulogu nastavnika koju ima u takvoj školi.

UPRAVLJANJE KORISNIČKIM ISKUSTVOM U DJELATNOSTI MARKETINGA

Edin Ajanović — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Kompanije u obalsti osiguranja, kao i kompanije generalno, se suočavaju s važnim promjenama potrebnim za digitalnu transformaciju poslovanja. Uvode se novi poslovni koncepti poput digitalnih poslovnih modela, agilnog poslovanja, personalizacije, inovacija itd. Upravljanje korisničkim iskustvom postaje jedan od ključnih izazova poslovanja, ali i najjača snaga za postizanje konkurentske prednosti. Postoje različiti modeli za unapređeno upravljanje korisničkim iskustvom. Upravo zbog toga, u ovom radu prikazujemo ključne karakteristike digitlanog okruženja, ali i alate, na osnovu kojih menadžeri mogu donositi odluke o poboljšanjima potrebnim za upravljanje iskustvom korisnika radi boljih poslovnih rezultata i veće konkurentnosti.

DOMETI I OGRANIČENJA RAZREDNO – ČASOVNOG SISTEMA JANA AMOSA KOMENSKOG

Nebojša Macanović — Tue, 07 Jun 2022 00:00:00 +0200

Razdoblje u periodu XVII i XVIII vijeka karakterišu različiti pogledi po pitanju obrazovanja, nastave i škole uopšte. U tom periodu dolazi do raspada feudalne klase i nastupa buržuazijska epoha. Kako u društvu uopše, tako i školstvu dolazi do naglih promjena i preokreta kada je u pitanju položaj i funkcija škole, nastave, učenika i nastavnika. Ovaj period je značajan za razvoj škole i školskog sistema prije svega, zbog u to vrijeme revolucionarnog koncepta razredno – časovnog sistema koji osmišljava i uvodi češki prosvetitelj Jan Amos Komenski. U ovom radu govorićemo o samoj ideji i konceptu obrazovanja djece koju je razvio ovaj prosvetitelj, ali i određenim ograničenjima koja se u to vrijeme nisu mogla prevazići. Ovakav koncept ostavio je dubok trag u razvoju nastave i didaktike.

MENADŽMENT LJUDSKIH RESURSA

Senad Palamar — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Zaposleni su jedan od najznačajnijih resursa organizacije. Značaj ljudskih resursa sve je veći pa se upravljanje ovim resursima smatra osnovnim interesom organizacije. Danas ljudski resursi i znanje predstavljaju najvažniji segment u svim djelatnostima. Sa stanovišta organizacije i upravljanja ljudski faktor se posmatra kao predmet upravljanja i predmet razvoja. Menadžment ljudskih resursa opisuje aktivnost menadžmenta koji se ranije nazivao personalni menadžment, ali se istovremeno upotrebljava i za označavanje određenog pristupa upravljanja ljudima. Značaj menadžmenta ljudskih resursa polazi od činjenice da su ljudi osnovni faktor koji je zajednički u svakoj organizaciji, pa su na osnovu toga oni kreatori organizacionih strategija preduzeća. U ovom radu ukazaćemo na temeljne aspekte menadžmenta ljudskih resursa sa naglaskom na vrste menadžera i usavršavanje zaposlenih.

ZNAČAJ DIVERGENTNOG MIŠLJENJA UČENIKA U NASTAVI PRIRODE I DRUŠTVA

Suad Hasanović, Damir Gazdić — Tue, 07 Jun 2022 00:00:00 +0200

Misaoni proces koji čovjeka vodi u cilju rješavanja određenog problema, donošenja zaključka, uviđanja odnosa i veza između nekih elemenata u određenoj situaciji, suštinski je, zapravo, mišljenje. U toku nastavnog procesa mišljenje, kao alat koji učeniku služi za utvrđivanje i izbor načina i puta za rješavanje određenog problema, a koji prati cjelokupan misaoni proces, može biti klasično, logično ili konvergentno i kreativno ili divergentno. U ovome radu se analiziraju osnovne značajke divergentnog mišljenja u nastavi, s posebnim akcentom na problemsku nastavu prirode i društva. Dakle, za funkcionalan tok odvijanja nastave i učenja nije samo bitan logički slijed analiziranja, zapažanja i postupnog rješavanja određenog problema već i produkcija originalnih, funkcionalnih, zanimljivih i kreativnih ideja koje će dovesti do konačnog cilja i rješenja problema. Divergentno mišljenje je stvaralačko mišljenje i ima odlike kreativnosti. Ovakvim načinom mišljenja, koje je samo po sebi kreativno, nastavni sadržaji u nastavi mogu biti realizovani na lakši i zanimljiviji način. Poseban efekat kreativnosti, odnosno divergentnog mišljenja se ogleda u nastavi prirode i društva zbog same specifičnosti predmeta, kao i činjenice da je čovjek sam po sebi dio prirode i društva. Model problemskog učenja, odnosno učenje putem rješavanja problema se, prema većem broju stručnjaka iz psihologije i pedagogije naziva aktivnim učenjem, posebno iz razloga što je, prema ovakvom načinu i modelu rada, učenik aktivni učesnik nastavnog procesa jer do novih znanja dolazi direktno i neposredno koristeći kognitivne sposobnosti i razvijajući stvaralačko mišljenje. Takvo mišljenje doprinosi tome da učenik generiše ideje, razvija samopouzdanje i perspektivu promatranja što u velikoj mjeri doprinosi lakšem, boljem i temeljitijem poimanju prirode i svijeta koji ga okružuje. Doprinosi intelektualnom i socijalnom razvoju učenika i njegovom oblikovanju. Naravno, uz divergentno mišljenje učenik stiče i razvija svoj identitet kao subjekt društva u kojem živi.

ORGANIZACIONE PROMJENE U DIGITALNOJ EKONOMIJI

Besim Duraković — Sun, 01 May 2022 00:00:00 +0200

ULOGA ŠKOLE I NASTAVNIKA U INKLUZIVNOM OBRAZOVNOM RADU

Mario Babić — Mon, 06 Jun 2022 00:00:00 +0200

Neminovno je da inkluzija traži nove i značajne izazove od strane nastavnika, uprave škole, samih učenika i njihovih roditelja, ali i cijele društvene zajednice. Svi imaju zahtjevan zadatak – odgovoriti na veliki broj različitih potreba učenika. Tradicionalno je sadržaj nastavnih programa uvijek bio polazna tačka i glavna briga nastavnika. Nastavnici su se, bez prethodne pripreme i edukacije, našli u situaciji da sami prilagođavaju gradivo za učenike sa posebnim potrebama, da ga implementiraju i da vrednuju učeničko znanje. Jedna od najčešćih dilema nastavnika je kako vrednovati učeničko znanje i kako biti siguran da je obrađeno gradivo preneseno učenicima na najefektniji način a da nije bilo neinteresantno onim učenicima koji su iznad prosjeka, te da su gradivo razumjeli oni ispodprosječni učenici. Rad sa djecom sa posebnim potrebama ne zahtijeva radikalno specijalizovanili druga čiji pristup, kao što se obično misli. Sposobnosti potrebne zavaspitanje i obrazovanje djece sa posebnim potrebama su slične onima koje su potrebne za uspješno obrazovanje u redovnim razredima. Nastavnici, koji u svom razredu imaju djecu sa posebnim potrebama, pokazuju da adekvatna nastava ima najviše veze sa dobrom osnovnom praksom koju su stekli u toku rada, kao i sa edukacijom koju su stekli na seminarima. Ipak, svakako, neophodna i pomoć stručnih lica u radu sa učenicima u toku nastave ali i van nje. Ovaj rad ukazuje na složenost vaspitno – obrazovnog rada u školi sa djecom sa posebnim potrebama, ali i ukazuje značaj kompetencija koje nastavnici i vaspitači moraju imati da bi i rad sa ovom populacijom djece bio uspješan i adekvatan.

МУЛТИЛАТЕРАЛНА ДИПЛОМАТИЈА КАО НЕМИНОВНОСТ САВРЕМЕНЕ ДИПЛОМАТИЈЕ

Предраг Јанковић — Sun, 01 May 2022 00:00:00 +0200

Модерну дипломатију карактерише експанзија мултилатералне дипломатије, чији почеци се вежу за прве међународне конгресе и конференције. Друштвени напредак условио је развој међународних односа у правцу интензивирања дипломатских односа. Од краја 19. века до данас настао је велики број међународних организација које поред држава постају значајни субјекти међународног права. После Другог светског рата као актери на међународној сцени појављују се и ослободилачки покрети и транснационални субјекти у виду транснационалних политичких покрета, транснационалних верских организација и мултинационалних компанија. Услед обима и интензитета међународних односа у тим околностима, билатерална дипломатија не би ни близу могла задовољити потребе савремене међународне сарадње, те се значајан део међународних односа одвија посредством мултилатералне дипломатије, поготово у оквиру делатности међународних организација. На нивоу међународне заједнице разни облици мултилатералне дипломатије представљају основни вид међународног дипломатског општења.С обзиром на актуелност и значај мултилатералне дипломатије, у овом раду ће бити представљени њен појам и најзначајније карактеристике.

PROCES SPROVOĐENJA STRATEGIJE PREDUZEĆA

Senad Palamar, Goran Lalović — Mon, 06 Jun 2022 00:00:00 +0200

Proces sprovođenja strategije preduzeća obuhvata međusobno usklađivanje strategije i organizacione strukture, oblikovanje primjerenog sistema vođenja i time odgovarajuće organizacione kulture. Tri organizaciona faktora koji obezbjeđuju osnovna i dugoročna sredstva za institucionalizaciju strategije preduzeća su: struktura preduzeća, vođstvo i ključni menadžeri i kultura preduzeća. U sklopu oblikovanja uslova za uspješnu izvedbu spada oblikovanje organizacione strukture, organizacione kulture i kontrola oblikovanja i realizacije strategije preduzeća. U ovom radu akcenat ćemo staviti na oblikovanje organizacione strukture i organizacione kulture.

SPREČAVANJE PRANJA NOVCA NA TRŽIŠTU NEKRETNINA

Ajla Šurković — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Sprečavanje pranja novca je kompleksna sistem mjera i aktivnosti u koju su uključeni nadležni državni organi i tijela te privatni sektor. Iako u teorije postoje dva pristupa kada je u pitanju sprečavanje pranja novca, u ovom radu predmet interesovanja bit će pristup baziran na procjeni rizika od pranja novca. Cilj rada je utvrditi izloženost tržišta nekretnina na određenim područjima riziku od aktivnostima pranja novca. Kada su u pitanju metode prikupljanja podataka bit će korištena analiza sadržaja koja omogućava sticanje novih saznanja o predmetu istraživanja. Od općih naučnih metoda bit će korištene: metoda indukcije, dedukcije, analize, sinteze, komparacije i dokazivanja. Rezultati istraživanja ukazuju na važnost izrade procjena rizika kako bi se utvrdila efikasnost državni tijela i privatnog sektora u provođenju mjera koji doprinose sprečavanju pranja novca na tržištu nekretnina. Zaključci proizašli na temelju ovog rada ukazuju na potrebu organizovanja obuka za posrednike u prometu nekretninama, notare i advokate kroz prezentaciju konkretnih slučajeva zloupotrebe tržišta nekretnina kako bi stekli nova saznanja o rizicima od pranja novca te uticalo na podizanje svijesti o njihovoj važnosti u sistemu sprečavanja i otkrivanja pranja novca na tržištu nekretnina.

ULOGA OPERATIVNOG MENADŽMENTA U RADU KOMPANIJE KROZ PRIMJENU IZBALANSIRANE KARTE MJERILA

Adnan Kamerić — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Izbalansirana karta mjerila (BSC) se najjednostavnije može objasniti kao koncizan ali integralan prikaza određenog broja ključnih karakteristika (pokazatelja), koji sa jedne strane omogućavaju efektivan način prevođenja vizije i strategije u mjerljive ciljeve i pokazatelje njihovog ostvarivanja, a sa druge strane jednostavno upoznavanje svih zainteresovanih strana, a prije svega zaposlenih, sa vizijom kompanije i njihovom ulogom u ostvarivanju ciljeva kompanije i koristima koje iz toga proizilaze. Takođe, važno je shvatiti BSC ne samo kao prikaz fiksno postavljenih ciljeva ili rigidno zacrtnih tačaka u budućnosti, već da primjena ovog koncepta treba da služi kao ilustracija vizije i misije, te kompletnog procesa planiranja u njihovom ostvarivanju. Kao što i samo planiranje treba biti fleksibino da bi se zacrtani planovi mogli prilagoditi dinamičnim i promjenjivim uslovima poslovanja, tako i BCS treba da ukaže na posljedice različitih pravaca akcije pojedinih dijelova organizacije i njihovu međusobnu uslovljenost. Upravo i cilj ovog rada jeste da ukažemo na sve prednosti i karakteristike ovog koncepta koji se odnosi na operativni menadžment i njegovo funkcionisanje u radu kompanije.

ORGANI MALOLJETNIČKOG KRIVIČNOG PRAVOSUĐA

Radenko Vujasin — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

U krivičnom postupku prema maloljetnicima organi krivičnog pravosuđa imaju veoma široka ovlaštenja u pogledu pokretanja, toka i okončanja krivičnog postupka. Ta ovlaštenja su mnogobrojna i kreću se od primjene načela oportuniteta preko preusmjeravanje od redovnog postupka, zamjene izrečene mjere drugom, pogodnijom mjerom itd. Upravo i cilj ovog rada jeste da ukažemo na ulogu i značaj organa krivičnog pravosuđa, ali i da ukažemo na ulogu stručnih savjetnika koja sve više dobija na značaju kada je u pitanju rad sa maloljetnim prestupnicima. Takođe u radu ćemo ukazati i na ulogu socijalnih radnika koji rade u

DIGITALNA EKONOMIJA, E-POSLOVANJE, E-TRGOVINA I DIGITALIZACIJA POSLOVNIH PROCESA

Besim Duraković — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Digitalna ekonomija je iz korijena promijenila tradicionalne pristupe ekonomiji, proizvodnji i razmjeni dobara i usluga. Na globalnim tržištima svakodnevno se pojavljuju novi poslovni koncepti, novi oblici konkurencije, ali i nove tržišne prilike kako za velike kompanije, tako i za mala preduzeća, kao i za svakog pojedinca. Sve poslovne aktivnosti koje poduzimaju pravna ili fizička lica se digitalizuju i evoluiraju iz tradicionalnih poslovnih modela u e-poslovanje. Prodaja i kupovina roba i usluga se seli na Internet u sfere e-trgovine, što je najviše uslovljeno većom dostupnošću i nižim troškovima. Modeli tržišnog uspjeha su zasnovani isključivo na znanju i stavkama neopipljive aktive, umjesto na finansijskom kapitalu. Upravo zbog toga, ovaj rad se bavi u početku definicijom digitalne ekonomije, a zatim i ključnim konceptima u okviru nove ekonomije, kao što su e-poslovanje, e-trgovina i digitalizacija poslovnih procesa, uz poseban osvrt na upotrebu mobilnih aplikacija.

SUZBIJANJE ORGANIZOVANOG KRIMINALA- SVJEDOCI SARADNICI PRAVOSUĐA I NJIHOV DOPRINOS EFIKASNOSTI ISTRAGE

Azra Jamaković — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Imajući u vidu aktuelnost i kompleksnost problema organizovanog kriminala koji zahtijeva efikasnu i pravovremenu reakciju odnosno odgovor organa krivičnog gonjenja u cilju njegovog suzbijanja, autorica u radu prije svega daje opći pregled tipičnih mjera i radnji koje se najčešće koriste u borbi protiv organizovanog kriminala. Svjedočenje svjedoka saradnika pravosuđa se također pokazalo kao jedna od značajnijih relativno savremenih metoda utvrđivanja činjenica u krivičnom postupku te shodno navedenom u radu će se dati pregled upotrebe navedenog instituta u suzbijanju organizovanog kriminala. Svjedoci saradnici pravosuđa se u nekim zakonodavstvima nazivaju još i svjedoci pod imunitetom, „svjedoci pokajnici“ ili „krunski svjedoci“ te predstavljaju moćno oružje u borbi protiv društveno negativnog fenomena kao što je organizovani kriminal. Autorica se u radu također kratko osvrće i na žaštitu svjedoka kao neophodan preduslov buduće saradnje, između svjedoka koji odluči da razotkrije kriminalnu organizaciju i organa krivičnog gonjenja obzirom da su ovi svjedoci posebno ugrožena kategorija svjedoka ali i uspješnog okončanja krivičnog postupka.

MJERENJE ZADOVOLJSTVA POTROŠAČA

Senad Palamar — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Prikupljanje podataka o potrošačima predstavlja više od samog istraživanja tržišta jer obuhvata pored njihovih izraženih želja i sve druge informacije koje se mogu dobiti od potrošača. Ono obuhvata informacije koje se dobivaju kroz formalna i neformalna druženja te upotrebu kako primarnih tako i sekundarnih izvora dolaska do podataka. Naime, poduzeću je potrebno da predviđa i buduće potrebe potrošača kako bi im moglo prilagoditi svoje proizvode ili čak zajedno s njima osmisliti nove.Praćenje zadovoljstva je odraz internog i eksternog procesa kreiranja zadovoljstva potrošača.Svako praćenje ima smisla ako se stalno poduzimaju aktivnosti za unapređenje onih značajki koje imaju utjecaja na zadovoljstvo potrošača. Upravo i ovaj rad ima za cilj da se bavi problematikom zadovoljstva potrošaća, prije svega načinima i postupcima mjerenja ove pojave kako bi ukazali na značaj ovog ekonomskog aspekta.

RADNJE DOKAZIVANJA I POSEBNE ISTRAŽNE RADNJE: TEORIJSKO-PROVEDBENI ASPEKT

Sadmir Karović, Marina M. Simović — Thu, 28 Apr 2022 00:00:00 +0200

Prikupljanje potrebnih dokaza i dokazni postupak praktično nije moguće zamisliti bez primjene radnji dokazivanja, kao i posebnih istražnih radnji u odnosu na zakonom propisana krivična djela za koja se može odrediti primjena ovih specifičnih radnji. Zakonom o krivičnom postupku su taksativno propisane opšte dokazne i posebne istražne radnje, kao i restriktivni zakonski uslovi za njihovu primjenu. Nije sporno da od obima i kvalitativne komponente prikupljenih dokaza u istrazi zavisi i položaj tužioca u dokaznom postupku u vezi sa utvđivanjem postojanja određenog krivičnog djela i krivice. Izuzetno važan segment provođenja opštih i posebnih istražnih radnji je zakonitost prikupljanja dokaza i poštovanje osnovnih ljudskih prava i sloboda. Teret dokazivanja je na postupajućem tužiocu koji ima rukovodnu i nadzornu ulogu u istrazi u odnosu na ovlašćena službena lica na planu primjene radnji dokazivanja i prikupljanju potrebnih dokaza. S tim u vezi, u svakom konkretnom slučaju, za primjenu opštih radnji dokazivanja i posebnih istražnih radnji potrebno je zadovoljiti zakonske uslove. Vrlo važan je i provedbeni ili izvršni aspekt u vezi sa iniciranjem i primjenom radnji dokazivanja.

DRUŠTVENI MEDIJI KAO KANAL DIREKTNOG MARKETINGA

Obrad Kovač — Fri, 06 May 2022 00:00:00 +0200

Integrisane marketing komunikacije, skraćeno IMK, predstavljaju strateški pristup marketinškom komuniciranju, pomoću kojeg preduzeća koordiniraju svoje marketing komunikacije da bi saopštile jasnu, dosljednu, uverljivu i konkurentnu poruku o organizaciji i njenim proizvodima u svim kanalima komunikacije. Način na koji društveni mediji kreiraju globalni, interaktivni, korisnički kreiran prostor, gdje su osnovni principi na kojima se zasniva masovna komunikacija manje relevantni, ukazuje da je neophodno redefinisati pristup komuniciranju i da tradicionalna marketinška praksa treba da bude značajno izmijenjena. Upravo i cilj ovog rada jeste da ukaže na značaj društvenih medija kao kanala direktnog marketinga u okviru integrisanih marketinških komunikacija.