DRUŠTVENE DEVIJACIJE

KRIVIČNO PROCESNO ZAKONODAVSTVO REPUBLIKE SRPSKE I ŽRTVA KRIVIČNOG DJELA

Miodrag Simović — 2025-01-29

I pored toga što Direktiva 2012/29/ EU o uspostavljanju minimalnih standarda za prava,
podršku i zaštitu žrtava krivičnih djela, usvojena Rezolucijom Evropskog parlamenta 30. maja 2018.
godine, sadrži odredbe krivičnopravnog karaktera uopšte (materijalnog, procesnog, maloljetničkog i
izvršnog) o statusu žrtve krivičnog djela, njeno težište je na pitanjima krivičnoprocesnog karaktera.
Ovakav stav Direktive o ovom pitanju zasnovan je na dva ključna kriminalno-politička razloga. Prvi
se zasniva na činjenici da žrtva krivičnog djela svoja prava u vezi sa ovim statusom može da ostvari
samo u krivičnom postupku. Drugo, sam krivični postupak, po svojoj prirodi, jeste jedna neprijatnost
za žrtvu krivičnog djela i kao takav ostavlja i dodatne negativne posljedice na nju, a one treba da se
smanjuje u što je moguće većem stepenu upravo normiranjem adekvatnih krivičnoprocesnih
instrumenata i njihovom primjenom, što, mora se priznati, nije lako obezbijediti. Međutim, putokaz
načina kako to postići daje Direktiva. Iz ovih, i ne samo ovih razloga u postupku usaglašavanja
nacionalnog krivičnog zakonodavstva sa standardima Direktive težište mora da bude na
usaglašavanju njihovog krivičnog procesnog zakonodavstva – zakona o krivičnom postupku sa
Direktivom. Naravno, pri tome se ne smiju izostaviti i norme materijalnog, maloljetničkog i izvršnog
krivičnog prava jer i one treba da regulišu određena pitanja koja se tiču žrtve krivičnog djela. Jedino
u situacijama kada su sve one usaglašene sa standardima Direktive, može se govoriti o usaglašenosti
nacionalnog krivičnog zakonodavstva sa standardima Direktive.

AGRESIJA I NASILNA PONAŠANJA DJECE PREDŠKOLSKE DOBI

Anita Imre — 2025-01-29

U predškolskoj dobi agresivnost je najizraženija, a razlog su tomu uobičajena ponašanja za
navedenu dob, kao što su ispadi bijesa te iritabilna ponašanja koja nestaju u ranoj školskoj dobi. O
nasilju među djecom govorimo kada jedno ili više djece uzastopno i namjerno uznemiruje, napada ili
ozljeđuje drugo dijete koje se ne može obraniti. U posljednjih 20-ak godina istraživanja su se u ovom
području usmjerila na brojne rizične i zaštitne čimbenike za razvoj nasilja među djecom. Kada
obitelj, koja je primarni socijalizacijski agens, predstavlja model nasilnog ponašanja, djeca takvo
nasilno ponašanje uče te ga prenose i u druge životne situacije i okolinu u kojoj odrastaju.
Poznavajući navedene rizične čimbenike i njihovo djelovanje zadatak društva, odgajatelja i roditelja
jeste usmjeriti se na izradu intervencijskih programa koji bi ciljano bili usmjereni na mijenjanje
roditeljskog ponašanja i razvoj pozitivnog roditeljstva te bi tako spriječili i razvoj nasilja među
djecom. U radu se analiziraju rizični ali i zaštitni čimbenici te problematiziraju načini i modeli
preventivnih programa kako bi se spriječila ili smanjila pojava agresije i nasilničkog ponašanja
među djecom.

MEĐUNARODNI TERORIZAM KAO BEZBJEDNOSNI PROBLEM POSMATRAN KROZ PRIZMU NASILJA I STRAHA

Mišel Buvač — 2025-01-29

Dvije kategorije pojmova, nasilje i strah, koje su svojstvene savremenom društvu, vezuju se
za terorizam kao treću društvenu kategoriju koja se posmatra sa naučnog aspekta kao ozbiljan
bezbjednosni i globalni problem. Polazna tačka pri sagledavanju ovih triju kategorija predstavlja
multidimenzionalni i globalistički pristup svakoj od njih, reakciju društva na događaje koji su
prethodili, posljedice koje su prouzrokovale terorističke aktivnosti i načini antiterorističkog
djelovanja. Terorizam je, nakon napada na Sjedinjene Američke Države, postao prijetnja simbolima
američkog bezbjednosno-ekonomskog establišmenta koji je ostao šokiran spiralom straha koji su
postavili teroristi za ubuduće djelovanje. Sa događajem od 11. septembra na svjetsku scenu stupio je
drugačiji pogled na terorizam, nazvan međunarodni terorizam čiji su efekti bili velika medijska
pažnja, u domaćoj i svjetskoj javnosti, koju su dobili teroristi iz terorističke ogranizacije Al-Kaide pod
vođstvom Osame bin Ladena. Zapad je bio gnjevan na islamske fundamentaliste koji su učinili nešto o
čemu se samo moglo špekulisati u američkim krugovima, a to je da jedna od najmoćnijih država bude
napadnuta kod kuće, u svom dvorištu. Zemlje koje su se suočavale sa terorizmom nastojale su da
dobiju odgovor na pitanja poput kako spriječiti terorizam, kako ga definisati i koje sankcije protiv
terorista preduzeti. Odgovor je bio da se prepoznaju koji oblici nasilja i straha mogu da prerastu u
terorističke akcije i propisane kaznene odredbe zakona koji predviđa sankcije. Iz ugla analitičara
raznih nauka, posmatran kao borba islama protiv zapada, terorizam se izborio za svoje mjesto u
naučnom proučavanju i predviđanju do tada nepoznatih događaja i aktivnosti kojim će se svijet kretati
na početku XXI vijeka. Upravo ta dimenzija međunarodnog djelovanja, bila je prekretnica da
terorizam bude osuđen kao čin koji je pun nasilja, terora, straha, neizvjesnosti i označen kao nevidljivi
neprijatelj koji nema državu i teritoriju i protiv koga se čak ni Amerika ne može boriti ukoliko
saveznici nisu uz nju.

ZATVORSKE BIBLIOTEKE U ZATVORSKOM SISTEMU BOSNE I HERCEGOVINE

Vildana Pleh — 2025-01-29

Cilj izricanja i izvršenja kazne zatvora je prevashodno resocijalizacija i reintegracija
počinioca krivičnog djela u društvo, nakon njenog izvršenja. U zatvorskom sistemu i sitemu izvršenja
kazne zatvora, predviđeni su različiti načini ostvarivanja navedenih ciljeva kroz programe i tretmane
koji se provode kroz aktivnosti koje zatvorenici obavljaju u zatvorima poput: rada, obrazovanja,
adekvatnog korištenja slobodnog vremena, različitih specijalnih edukacija, zatim sportske aktivnosti,
kreative radionice, čitanje knjiga, pisanje literarnih radova, odvijanje niza terapija u okviru programa
rehabilitacije koje su povezane sa navedenin aktivnostima i sl. U tom pravcu su i autorice ovog rada
prestavile značaj postojanja biblioteka i bogastvo bibliotečkog fonada te stanje u zatvorskim
bibliotekama u zatvorskom sistemu u BiH. Nakon kratkog upoznavanja sa zatvorskim sistemom i
sistemom izvršenja kazne zatvora u BiH, posebnu pažnju su posvetile terapijskom radu i važnosti
postojanja biblioteka radi rehabilitacije, zatim obrazovanja, važnosti raznih specijalnih
edukacija, nekih obuka iz oblasti informatike te čitanju knjiga u slobodno vrijeme kao vidu kreativne
i terapijske radionice. Veoma značajan dio rada su rezultati istraživanja o stanju u bibliotekama u
zatvorskom sistemu u BiH i odgovor na postavljenu hipotezu "Bibliotečki fond u zatvorima u BiH ne
odgovara potrebama zatvorenika". Nakon provedenog intervjua i analize anketnih upitnika
provedenih u nekoliko zatvora u BiH, autorice izvode zaključke o broju i sadržaju bibliotečkog fonda
zaključujući da li postojeće stanje zadovoljava potrebe zatvorenika u zatvorima. Na kraju predlažu
kako unaprijediti stanje u zatvorima u pogledu obogaćivanja zatvorskih biblioteka, a samim tim i
omogućiti realizaciju programa obrazovanja, korisnog iskorištavanja slobodnog vremena i, u
konačnici, obezbjediti kvalitetniju resocijalizaciju.

MASOVNA UBISTVA U ŠKOLAMA

Jelena Nikolov — 2025-01-29

Masovna ubistva su postala učestala tokom godina i dramatično su porasla od 1966.
godine. Masovno ubistvo se definiše kao krivično delo ubistva četiri ili više osoba, isključujući
učinioca(e), u okviru jednog događaja, na jednoj lokaciji. Masovna ubistva u školi uključuju učenike
ili bivši učenike škole, koji biraju žrtve nasumično ili simbolično. Iako čine mali deo stope ubistva u
svetu, masovna ubistva iz vatrenog oružja u školama učinjena od strane dece ili maloletnika imaju
značajan uticaj na društvo, dobijaju široku medijsku pažnju i izazivaju kolektivni strah. Istraživanje
pruža analizu karakteristika učinioca, škole i vatrenog oružja masovnih ubistva u školama. U radu se
koristi analiza i sinteza teorijskih i empirijskih nalaza. Za potrebe uvida u relevantne naučne izvore
korišćena je pretraga elektronskih bibliografskig baza: KOBSON, Google Scholar, ResearchGate.
Pronađene su karakteristike učinioca koje se pojavljuju kao rizični faktori. Rezultati sugerišu da su
karakteristike škole i incidenta značajno povezane sa ozbiljnošću pucanja u školi. Procena pretnji
masovnih ubistva u školi vatrenim oružjem treba da obuhvati istoriju zlostavljanja životinja, nasilje u
porodici gde potencijalni učinilac može biti žrtva, učinilac ili posmatrač i dijagnostiku poremećaja
tokom detinjstva. Ovakva celokupna procena može biti deo preventivnih aktivnosti koju bi trebalo da
sprovode stručnjaci mentalnog zdravlja.

KOORDINISANA BRIGA O ZAVISNICIMA OD ALKOHOLA KROZ IZRADU NOVOG ZAKONA KOJI PRUŽA MOGUĆNOST ZA BOLJU PREVENCIJU NASILJA

Nera Zivlak-Radulović — 2025-01-29

Reformski procesi u zdravstvenom sistemu Republike Srpske koji su počeli devedesetih
godina prošlog vijeka stvorili su napredniji i dostupniji sistem pružanja usluga zaštite mentalnog
zdravlja. Na primarnom nivou zdravstvene zaštite Centar za zaštitu mentalnog zdravlja je glavni
nosilac vanbolničke njege i zaštite i sveobuhvatnih promjena u mentalnom zdravlju u jedinicama
lokalne samouprave. Aktuelno, u Republici Srpskoj je registrovano 27 ovih Centara koji su dio
integralne službe domova zdravlja, sa dobrom geografskom raspodjelom. Određeni broj lica sa
smetnjama u mentalnom zdravlju (zavisnika od alkohola i drugih psihoaktivnih supstanci)u procesu
liječenja zahtijevaju tretmane u hospitalnim uslovima, (klinika, bolnice, zavod).U skladu sa usvojenim
pozitivnim reformskim rješenjima očekivano je da se nakon sanacije i poboljšanja kliničke slike,
započeto bolničko liječenje nastavi u nadležnim Centrima, uz uključenost i drugih partnera u
zajednici. Svi akteri uključeni u proces liječenja zajedno treba da omoguće kontinuitet brige za lica sa
smetnjama u mentalnom zdravlju. Model zajedničkog planiranja otpusta lica sa smetnjama u
mentalnom zdravlju iz bolnice, predstavlja važan korak u procesu osiguranja kontinuiteta brige o
mentalnom zdravlju u zajednici. Model je obaveza zdravstvenih institucija prema Zakonu o zaštiti
mentalnog zdravlja Republike Srpske iz 2020 godine, član 42. Proces liječenja zavisnika od alkohola
je oduvijek u sebi sadržavao koordinisanu brigu kroz klubove liječenih zavisnika od alkohola.U
klubovima se uvijek procjenjivalo kakav je napredak u liječenju zavisnosti a porodice su bile
nezaobilazni dio u tretmanu. Klub liječenih zavisnika od alkohola grada Banja Luka je zadnjih 17
godina dobar primjer koordinisane brige, intersektorskog i intrasektorskog povezivanja. Unošenje
koordinisane brige i zajedničkog planiranja otpusta u Zakon je samo potvrda velike uloge
klubova.Održavanje apstinencije u lokalnoj zajednici kroz učešće u grupi podrške je značajan faktor
prevencije nasilja.

NASILJE U OBITELJI

Branko Peran — 2025-01-29

Kao što sam naziv rada govori ,,nasilje u obitelji„ implicira da se ono može dogoditi u
svakoj obitelji te je česta pojava da se za pomoć obrate roditelji ili djeca koja doživljavaju nasilje.
Neki ljudi nisu toga niti svjesni, ponekad niti ne znaju što sve obuhvaća obiteljsko nasilje, odnosno
neki ne žele priznati da se ono događa kod njih, u njihovoj obitelji. Zato je jako važno da roditelji
budu informirani o ovoj temi kako bi ga mogli prepoznati i naći adekvatne načine zaštite za sebe i
svoju djecu. Imajući u vidu naprijed navedeno možemo konstatirati da nasilje u obitelji obuhvaća
nasilje koje se događa između članova obitelji, bilo da je riječ o nasilju prema roditeljima,
partnerima, braći i sestrama, ili članovima obitelji koji čine širu obitelj kao djedovi i bake, prabake i
pradjedovi, kao i nasilje roditelja ili skrbnika nad djecom. Ovdje posebno valja istaknuti da kada dođe
do nasilja u obitelji, a potom i do sudskih i drugih postupaka, da se kao svjedoci nasilju u obitelji
pojavljuju djeca, što za njih može imati velike i štetne posljedice, pogotovo ako se uzmu u obzir
situacije u kojima je dijete svjedok čestog i dugotrajnog verbalnog ili fizičkog nasilja između roditelja
ili drugih članova obitelji.

ЕФЕКТИ ДЈЕЛОВАЊА КАНЦЕЛАРИЈЕ ВИСОКОГ ПРЕДСТАВНИКА У БОСНИ И ХЕРЦЕГОВИНИ

Давор Стрика — 2025-01-29

Канцеларија високог представника у БиХ /ОХР/ успостављена је Дејтонским
мировним споразумом /ДМС/ којим је окончан грађански рат у БиХ 1992-1995. Циљ оснивања
ОХР-а био је осигуравање поштивања и спровођења ДМС, те обезбјеђивање мира у
постконфликтном бх. друштву. Међутим, у годинама које су долазиле, ОХР је „превазишао“ и
самоиницијативно прекорачио своје ингеренције и замишљену улогу, те се претворио у
креатора политичких односа, али и политичког система БиХ наметањем великог броја закона,
одлука и других рјешења којима је циљ био уређење БиХ по визији једног дијела међународне
заједнице, тј. западних сила. Канцеларија високог представника је једна од ријетких
институција која је отворено користила и користи ретроградна антидемократска
овлашћења, која су смањивала и смањују аутономију и политичку слободу конститутивних
народа БиХ. Дјелујући на тај начин, ОХР се отворено сврстава на страну једног народа и
његове политичке визије БиХ, занемарујући очигледну чињеницу да у овој земљи постоје три
конститутивна народа са једнаким правима и обавезама. Дјелујући и поступајући навијачки и
селективно према било којем конститутивном народу, ОХР се у великој мјери намеће као
генератор и узрочник политичких криза и латентних сукоба у БиХ.

ZATVORENICI OVISNICI I NASILJE U ZATVORIMA

Mitar Radonjić — 2025-01-29

Nasilje u zatvorima je česta pojava, a uzrok takvog ponašanju su deprivacije koje su
izražene, sukob neformalnih grupa zbog teritorije unutar zatvora, netrpeljivost zatvorenika, sukobi
koji se često dešavaju između saučesnika ili svakodnevne razmirnice koje se dešavaju i van zatvora.
Međutim u većim penitensijarnim sistemima nasilje se dešava i zbog opojnih sredstava koja su često i
unosan biznis za vrijeme izdržavanja zatvorske kazne, a koja sa sobom nose i veliki rizik. Zatvorenici
ovisnici predstavljaju sve veću kategoriju i populaciju unutar zatvora. Upravo u ovom radu želimo da
ukažemo na problem opojnih droga unutar zatvorskih sistema koji je često i razlog sukoba između
zatvorenika ovisnika, ali i zatvorskih bandi zbog čega često dolazi i do većih sukoba. Iako formalni
sistem radi na sprečavanju unošenja, suzbijanju prodaje narkotika i kažnjavanju dilera i ovisnika ovaj
problem je prisutan u gotovo svim zatvrskim sistemima.

ULOGA OBITELJI U RAZVOJU NASILNOG PONAŠANJA KOD DJECE

Marija Karačić — 2025-01-29

Uloga obitelji u razvoju nasilnog ponašanja kod djece, ključna je za razumijevanje uzroka i
prevenciju problema. Obiteljski okoliš, modeliranje ponašanja, stilovi roditeljstva, obiteljska dinamika
i komunikacija su neki od ključnih čimbenika koji mogu utjecati na pojavu nasilnog ponašanja kod
djece. Modeliranje ponašanja od strane roditelja, nedostatak topline i podrške, konflikti unutar
obitelji te nedostatak zdrave komunikacije mogu povećati rizik od nasilnog ponašanja. Cilj ovog
istraživanja je ustanoviti kakvi su stavovi studenata o ulozi obitelji u razvoju nasilničkog ponašanja
kod djece. Uzorak ispitanika činili su studenti ranog i predškolskog odgoja i obrazovanja i razredne
nastave sa Sveučilišta u Slavonskom Brodu (Hrvatska), njih 74. U radu je korištena metoda teorijske
analize i metoda anketiranja, a od instrumenata anketni upitnik u obliku skale Likertovog tipa
napravljen za potrebe ovog istraživanja. Dobiveni rezultati impliciraju visoku signifikantnost
obiteljskih čimbenika u formiranju dječjeg ponašanja, uključujući modeliranje ponašanja roditelja,
kvalitetu obiteljske komunikacije te roditeljske stilove. Navedeno ukazuje na potrebu za daljnjim
istraživanjem i razvojem intervencijskih strategija koje bi podržale obitelji u prevenciji nasilničkog
ponašanja među djecom. Važno je prepoznati da obitelj nije jedini čimbenik koji utječe na nasilno
ponašanje djeteta, ali ima značajan utjecaj na formiranje vrijednosti i socijalnih vještina. Stoga je
podrška obiteljima putem obrazovanja o roditeljstvu, terapijskih intervencija i drugih programa važna
za smanjenje rizika od nasilnog ponašanja i promicanje zdravog obiteljskog okruženja koje potiče
pozitivne obrasce ponašanja i sprječava nasilje među djecom. Ovo je ključni korak prema stvaranju
sigurnijeg i podržavajućeg okruženja za djecu kako bi rasla i razvijala se bez nasilja.

VRŠNJAČKO NASILJE U OSNOVNIM ŠKOLAMA: UČESTALOST I VRSTE NASILNIČKOG PONAŠANJA

Tatjana Marić — 2025-01-29

Posljednjih nekoliko godina sve se više prepoznaje potreba sistemskog istraživanja
fenomena vršnjačkog nasilja i njegovih različitih manifestacija vezanih za učestalost i vrste nasilja.
Cilj ovog istraživanja bio je ispitati učestalost pojedinih oblika vršnjačkog nasilja u osnovnim
školama. Stavovi nastavnika i učenika se mimoilaze kada su u pitanju: slanje prostih slika na
internetu, namjernog uništavanja ličnih stvari, ignorisanja, praćenja i uhođenja, prijetećih pogleda,
ucjena, pričanja laži, isključivanja iz društva, slanje prostih riječi SMS-om i putem Interneta,
prijetnje, čupanje za kosu i tuča. Pokazalo se da su dječaci češće počinitelji vršnjačkog nasilja u oba
mjerenja. Zanimljivo je primijetiti rezultate istraživanja koji ukazuju da je od strane učenika učionica
rangirana na prvom mjestu kao mjesto vršenja nasilja, dok je kod nastavnika školsko dvorište.
Rezultati istraživanja kod učenika su ukazali na većinsku zastupljenost istovrsne reakcije u nasilnoj
situaciji, većina učenika bi uzvratila istom mjerom. Uzroci nasilja po mišljenju nastavnika su u prvom
redu zanemarivanje i vaspitanje od strane porodice, zatim nedovoljna saradnja roditelja i nastavnika,
dok su reakcije koje se odnose za nivo osviještenosti vezane za sferu nenasilne komunikacije. U skladu
s dobijenim rezultatima može se zaključiti da je nasilje među djecom u školama prisutno i to u
različitim oblicima. Iz tog razloga postoji potreba sistemskog rada na rješavanju ovog problema koji
podrazumijeva ranu identifikaciju i prevenciju pojavnih oblika nasilja među vršnjacima, te rad sa
roditeljima i nastavnim osobljem koji svojim postupcima prenose obrasce ponašanja na učenike.

ULOGA PORODICE I ŠKOLE U PREVENCIJI NASILJA MEĐU DJECOM

Gordana Rajić — 2025-01-29

Nasilje nad i među djecom kršenje je prava djeteta. Nasilje često ima pogubne kratkoročne i
dugoročne posljedice po mentalno i psihičko zdravlje, koje ponekad traju kroz nekoliko generacija.
Analiza uzroka nasilja među djecom preduslov je za određivanje stepena vjerovatnoće nasilničkog
ponašanja svakog konkretnog subjekta nasilja. Radi toga je cilj rada da ukažemo na značaj porodice i
škole, njihovu saradnju i zajedničku ulogu u prevenciji nasilja među djecom. Prevencija je suština
rješavanja ove pojave i s tim treba početi od najranijeg perioda. Rad na prevenciji nasilja treba da
bude konstantan i kontinuiran. Saradnjom porodice i škole utvrđuje se konkretan plan djelovanja
nakon prepoznavanja zajedničkih ciljeva, ali za to je potrebno uspostavljanje povjerenja između
porodice i škole. Angažman roditelja, nastavnika, djece i društvene zajednice ima ključni značaj na
zaustavljanje nasilja u školama.

MOBBING – ZLOSTAVLJANJE NA RADNOM MJESTU – PRIKAZI ISKUSTAVA ŽRTAVA

Daša Poredoš Lavor — 2025-01-29

Rad prikazuje iskustva žrtava mobbinga odnosno zlostavljanja na radnom mjestu i osobnu
smo-procjenu kvalitetu života uključenih u savjetodavni rad i psihosocijalnu podršku na području
Sisačko-moslavačke županije. Radi se o prigodnom uzorku od 87 ispitanih osoba koje su skalu
kvalitete života koja sadrži 17 bitnih segmenata ispunjavale prije uključivanja u sustav podrške i
godinu dana nakon sudjelovanja u individualnim susretima. Dobiveni rezultati ukazuju na početno
nezadovoljstvo ispitanika kvalitetom i brojem ostvarenih prijateljstava, aktivnostima u slobodno
vrijeme, mentalnim i tjelesnim zdravljem, te financijskom situacijom. Nadalje u značajnoj mjeri
verbaliziraju prisutnost učestalih promjena raspoloženja, opće životno nezadovoljstvo, prisutnost
tjeskobe, manjak samopouzdanja, strahova razne uzročnosti vezene za radno mjesto, poteškoća sa
snom, promjene vezane u prehranu, križobolju, smetnje ravnoteže, tremor i trnjenje ekstremiteta,
vratobolje i vrtoglavice. Nakon godine dana uključenosti u savjetodavni rad i psihosocijalnu podršku,
ispitanici i dalje bivaju nezadovoljni financijskom situacijom, ali pokazuju poboljšanja na razini
ostvarenja mreže socijalne podrške kao što su kvalitetnija i brojnija prijateljstva, više aktivnosti u
slobodno vrijeme od kojih su mnoge vezane za tjelesnu aktivnost u prirodi, veće zadovoljstvo
odnosima u obitelji, kao i veće zadovoljstvo svojim mentalnim i tjelesnim zdravljem jer mnoge
simptome opisuju kao manje opterećujućim za svakodnevno funkcioniranje.
Iskustva žrtava prikazana su putem nekoliko sažetih narativa.

POVEZANOST KOOPERATIVNOSTI SA NASILNIM PONAŠANJEM I UPRAVLJANJEM KONFLIKTIMA KOD UČENIKA

Nermin Mulaosmanović — 2025-01-29

U odgojno-obrazovnom procesu mogući su razni konflikti koji utiču na nastavu, aktivnosti i
cjelukupan život mladih. Kompetitivno društvo u kojem rastu djeca, ne daje dovoljno prilika doživjeti i
razvijati kooperativnost. Vježbe kooperativnosti ili saradnje pružaju djeci priliku da zajedno rade na
postizanju cilja. Smatra se da nikada nije prerano kod učenika poticati saradnju i vještine upravljanja
konfliktima, jer načini upravljanja konfliktima su pokazatelj socijalne kompetentnosti pojedinca.
Naročito u okviru njih su potrebni usvojeni oblici ponašanja koji su značajni pojedincu za lično
uključivanje u aktivnosti zajednice i interakciju s drugim članovima. Kao što je uočljivo, kooperativno
djelovanje je značajno za socijalne aspekte ponašanja, jer pripremljenost na radne aktivnosti sa
drugim osobama je u interesu svih. Kada se govori o kooperativnosti i rješavanju konflikata ističe se
da su produktivni procesi za rješavanje konflikata bliski kooperativnim postupcima, a procesi koje
karakterizira destruktivnost su slični takmičarskim procesima. Imajući u vidu navedeno cilj ovog rada
je bio utvrditi da li je kooperativnost ili sradanja učenika u školi zanačajan korelat uspješnog
upravljanja konfliktima i nenasilnog ponašanja učenika, dok je osnovni problem rada ispitati odnos
između kooperativnosti, upravljanja konfliktima i nasilnog ponašanja. U istraživanju su učestvovali
učenici prvih, drugih, trećih i četvrtih razreda srednjih škola sa prostora Tuzlanskog kantona. Ovo
istraživanje je obuhvatilo 823 učenika. Kalendarski uzrast istraživanjem obuhvaćenih ispitanika
kretao se između 16 i 19 godina. Broj muških ispitanika je 403, a ženskih 420, što u procentima
predstavlja odnos 48,96 % : 51,04%. Rezultati pokazuju da je kooperativnost značajan korelat stilova
upravljanja konfliktima. Kooperativnost je negativno povezana sa nasilnim ponašanjem. Utvrđena je
značajna razlika u kooperativnosti s obzirom na spol. Navedeni rezutati ukazuju da je važno poticati
kooperativnost u odgojno-obrazovnom procesu i da ona pomaže da se ostvare ciljevi, pomoću nje se
potiču vještine potrebne za socijalno ponašanje, što je značajno za nenasilno rješavanje sukoba, te
nenasilno ponašanje učenika u školi.

TERORIZAM KAO BEZBJEDONOSNI PROBLEM I DRUŠTVENA DEVIJACIJA

Jadranka Stojanović — 2025-01-29

Posljednjih godina u svijetu kao i u Evropi najčešći bezbjednosni izazovi sa kojima se
države susreću su teroristički napadi. Terorizam je poslednjih decenija prerastao iz akutnog u
hroničаn problem sa kojim se susreće čitava međunarodna zajednica. Na izgled, sporadični i
neujednačeni pokušaji zastrašivanja građana i njihovih legitimnih političkih predstavnika, „preko
noći“ postaju oruđe za vođenje posebnog rata. Shodno tome, terorizam je neophodno posmatrati kao
globalni fenomen i prijetnju koja uslijed svog kontinuiranog djelovanja, poprima sva obilježja
gerilskog načina ratovanja. Ukazivanje na terorizam kao bezbjednosni problem ali i teoretsko
razmatranje ovog pitanja želi se postići stvaranje svijesti o stepenu opasnosti koji izaziva. Neophodno
je ukazati na korištenje različitih kriterijuma, počev od bezbjednosnih, politikoloških, krivičnopravnih,
kriminoloških, socioloških i sl., kojima se tretira i pojmovno određuje fenomen terorizma. Savremeni
terorizam je prilagodljiv različitim okolnostima, nepredvidiv i dinamičan, što znatno otežava njegovu
detekciju i suzbijanje. Rad ima za cilj da analizira ključne karateristike terorizma kao bezbjednosnog
problema i društvene devijacije.

TRGOVINA LJUDIMA KAO OBLIK KRIMINALITETA NASILJA: EVROPSKI STANDARDI I PRAVO BOSNE I HERCEGOVINE

Marina Simović — 2025-01-29

Različiti su oblici ili vidovi ispoljavanja kriminaliteta nasilja u savremenom društvu. Jedan
od posebno opasnih, teških oblika kriminaliteta nasilja sa meĎunarodnim značenjem, koji prouzrokuje
naročito teške posljedice, kako po ţrtve, tako i po bezbjednost društvene zajednice u cjelini,
predstavlja trgovina ljudima. Radi se o različitim, često nasilnim, oblicima ili vidovima eksploatacije
drugih lica, naročito ţena ili djece, koji često imaju prekogranični karakter. Stoga se u suzbijanje,
odnosno sprječavanje trgovine ljudima, bilo kao obliku klasičnog, opšteg kriminaliteta, bilo kao
obliku organizovanog transacionalnog kriminaliteta, uključila meĎunarodna zajednica koja kroz niz
meĎunarodnih dokumenata postavlja temelj za organizovanu, sistematsku i kontinuiranu djelatnost
nadleţnih organa pojedinih drţava. U svim krivičnim zakonodavstvima u savremenim drţavama, pa
tako i u pozitivnom zakonodavstvu Bosne i Hercegovine, trgovina ljudma je propisana kao teško
krivično djelo sa više različitih oblika - vidova ispoljavanja za koje su propisane stroge kazne i druge
krivične sankcije o čemu se govori u ovom radu.

ULOGA STUDENTA U PREVENCIJI RODNO ZASNOVANOG NASILJA NA FAKULTETU

Branka Kovačević — 2025-01-29

Pod rodno zasnovanim nasiljem podrazumijeva se oblik nasilja koji se zasniva na rodu,
odnosno na društveno konstruisanim ulogama, normama i odnosima između žena i muškaraca.
Uvidom u literaturu konstatovano je da rezultati istraživanja o rodno zasnovanom nasilju pokazuju
da je rodno zasnovano nasilje veoma rasprostranjeno u svim oblastima života, uključujući i visoko
obrazovanje. Autor u radu analizira ulogu studenata u prevenciji rodno zasnovanog nasilja na
fakultetu, odnosno razmatra izazove s kojima se studenti suočavaju i njihov aktivni doprinos
stvaranju sigurnog i inkluzivnog okruženja. U radu je naglašena značajna uloga studenata kroz
aktivnosti poput edukacije, pružanja podrške žrtvama, razvoja relevantnih politika te aktivnog
učestvovanja u kampanjama usmjerenim na prevenciju rodno zasnovanog nasilja. Cilj istraživanja,
provedenog korištenjem fokus grupa, bio je detaljno istražiti ključne aktivnosti koje studenti
Filozofskog fakulteta i Muzičke akademije Univerziteta u Istočnom Sarajevu prepoznaju kao
relevantne u prevenciji rodno zasnovanog nasilja. Rezultati istraživanja ukazuju da je edukacija
označena kao ključna aktivnost koja pruža studentima znanje o rodno zasnovanom nasilju i promoviše
svijest. Pružanje podrške žrtvama pokazuje se važnim mehanizmom podrške, dok razvoj relevantnih
politika naglašava potrebu za strukturiranim pristupom prevenciji nasilja na fakultetu. Identifikacijom
ključnih aktivnosti koje studenti prepoznaju kao relevantne u prevenciji rodno zasnovanog nasilja
otvaraju se mogućnosti kreiranja programa i politika.

OBLICI I UČESTALOST AGRESIVNOG PONAŠANJA U ŠKOLI

Ljiljana Krneta — 2025-01-29

Agresivnost mladih ljudi je jedan od ozbiljnijih problema u našem društvu. Žrtve nasilničkog
ponašanja su sve češće.. Naslovi u medijima sve su alarmantniji. U radu se prezentuju rezultati
ispoljavanja agresivnsti srednjoškolske omladine. Istraživanje je realizovano na uzorku od 740
ispitanika srednjih škola u BiH. Iako ukupni rezultati pokazuju izraženiju manifestnu
agresivnost mladića u odnosu na djevojke, ustanovljene su razlike u oblicima ispoljavanja
agresivnosti.Agresivnost je definisana kao skup oblika ponašanja koji uključuje namjeru da se fizički
ili mentalno ozlijedi druga osoba, a u težim slučajevima uključuje silovanje, pljačku i ubistvo. U ovom
radu manifestna agresivnost je ispitivana preko samoiskaza ispitanika o intenzitetu njihovih reakcija
u različitim situacijama.Rezultati istraživanja pokazali su da postoji statistički značajna razlika u
manifestnoj agresivnosti mladića i djevojaka , to jest da je evidentna razlika u onim oblicima
ponašanja koji su mjereni našom skalom. Na osnovu toga može se zaključiti da je varijabla pol bitna
varijabla, pri čemu mladići iskazuju u prosjeku veću manifestnu agresivnost od djevojaka.

PODRŠKA USVAJANJU SOCIJALNO PRIHVATLJIVIH OBRAZACA PONAŠANJA U CUDV DRAGA

Rok Usenik — 2025-01-29

U članku je riječ o djeci, adolescentima i odraslim osobama do 26 godina starosti s
umjerenim, teškim i teškim intelektualnim teškoćama i dodatnim teškim emocionalnim poremećajima i
poremećajima u ponašanju. Predstavljamo teorijske osnove, podršku pozitivnog ponašanja, sustavnu
regulaciju područja (pravnu, kadrovsku), broj incidenata u 2020. i prijedloge rješenja. U CUDV
Draga već dugi niz godina radimo s djecom, adolescentima i odraslim osobama s težim emocionalnim
poremećajima i poremećajima u ponašanju te tražimo i razvijamo različite metode za smanjenje
problema u ponašanju s kojima se svakodnevno susrećemo. U ovom članku objašnjavamo program
pozitivne podrške. Unatoč pozitivnoj podršci u ponašanju, neki su pojedinci još uvijek vrlo opasni za
sebe, druge učenike i osoblje. Predlažemo i opisujemo način rada planirane specijalizirane jedinice za
djecu i adolescente s težim poremećajima u ponašanju. Osnovni uvjet za smanjenje poremećaja u
ponašanju i poboljšanje kvalitete života je dovoljan broj kvalificiranog osoblja, što omogućuje
sigurnost, a time i smanjenje medikamentozne terapije, minimalno korištenje PVU i provedbu
programa Pozitivne podrške. U CUDV Draga svim svojim učenicima, bez obzira na emocionalne
poremećaje i poremećaje u ponašanju, želimo osigurati pristojan i kvalitetan život, što je njihovo
pravo i naša zajednička dužnost.

SOCIO-KULTURNA USLOVLJENOST LJUDSKE DESTRUKTIVNOSTI

Dragana Vilić — 2025-01-29

U ovome radu analiziraju se socio-kulturni činioci ljudske destruktivnosti, kroz naučne
pristupe Eriha Froma (Erich Fromm) i Johana Galtunga (Johan Galtung). Prema E. Fromu, agresija
i destruktivnost nisu biološki detrminisani impulsi, već razloge za njihovo pojavljivanje treba tražiti u
političkim i ekonomskim uslovima koje smo stvorili. Oni su dio karaktera jednog društva, to jeste oni
su soci-kulturno uslovljeni. Za sociološku analizu nasilja važno je Johan Galtungovo kvalitativno
razlikovanje ličnog-direktnog-vidljivog nasilja (direktna, lična veza između subjekta i objekta nasilja)
i strukturnog-indirektnog-(ne)vidljivog nasilja (indirektna, strukturisana veza izneđu subjekta i
objekta nasilja). Strukturno nasilje je ugrađeno u strukturu društva, a manifestuje se kao nejednakost
moći i životnih prilika (neravnomjerna raspoređenost prihoda, pismenost, medicinske usluge i sl.)

ПОСЛОВИ У ОБЛАСТИ СОЦИЈАЛНЕ ЗАШТИТЕ СА ПОСЕБНИМ ОСВРТОМ НА ПОСТУПАЊЕ У СЛУЧАЈЕВИМА НАСИЉА, ЗЛОСТАВЉАЊА И ЗАНЕМАРИВАЊА

Filip Mirić — 2025-01-29

Да би систем социјалне заштите био заиста ефикасан, неопходно је да стручне послове важне за његово функционисање обављају професионалци различитих струка (лекари, специјални педагози, социјални радници, правници). Предмет рада је нормативни оквир којима су дефинисани стручни послови у области социјалне заштите у Републици Србији. Имајући овако дефинисан предмет рада, у њему ће бити приказане одредбе Правилника о стручним пословима у области социјалне заштите (Службени гласник РС, бр.1/2012). Рад има за циљ да истакне значај мултидисциплинарног приступа обављању послова у области социјалне заштите. У другом делу рада биће приказана и правила за поступање у установама, у случају различитих облика насиља, према одредбама Правилника о протоколу поступања у установи у одговору на насиље, злостављање и занемаривање (Службени гласник РС, бр. 46/2019, 104/2020). На тај начин ће се истаћи значај заједничког поступања свих институција из образовног и система социјалне заштите, у случајевима насиља, што је и циљ овог рада.

VRŠNJAČKO NASILJE U REPUBLICI HRVATSKOJ

Snježana Bošnjak — 2025-01-29

Vršnjačko se nasilje definira kao neželjeno agresivno ponašanje usmjereno prema
određenoj osobi, koje se ponavlja duže vrijeme i u kojem postoji nesrazmjer snage ili moći između
počinitelja i žrtve, a počelo se promatrati 70-ih godina prošlog stoljeća u skandinavskim državama
pod terminom mobbing, kojega je uveo školski liječnik Heinemann koristeći ga u kontekstu rasne
diskriminacije. Ova riječ proizlazi iz engleske riječi mob, a označuje relativno veliku i anonimnu
skupinu ljudi uključenu u djelovanje prema devijantnom pojedincu. Ubrzo nakon toga interes za
proučavanjem vršnjačkog nasilja pojavio se i u ostatku svijeta, a došlo je do saznanja da postoje razni
oblici vršnjačkog nasilja. Neke statistike u SAD pokazuju da je godišnje preko šest milijuna dječaka i
četiri milijuna djevojčica uključeno u tučnjave na području škole, na igralištima je svakih sedam
minuta napadnut neki učenik. U svrhu promocije nenasilničkog ponašanja, svake godine obilježava se
Nacionalni dan borbe protiv vršnjačkog nasilja ili „Pink Shirt Day“, u Hrvatskoj poznat kao Dan
ružičastih majici. Vršnjačko nasilje ostavlja negativne posljedice na one koji sudjeluju u njemu. Žrtve i
počinitelji vršnjačkog nasilja u prosjeku češće pate od depresivnih i anksioznih poremećaja te
suicidalnih misli, a čak i u odrasloj dobi osobe mogu pokazivati štetne obrasce ponašanja zbog
pretrpljenog vršnjačkog nasilja u školskim danima. U vidu smanjenja pojave vršnjačkog nasilja, vrlo
važan čimbenik je upravo prevencija na svim razinama odgojnog i obrazovnog sustava. U vidu
smanjenja pojavnih oblika, koriste se razni programi i mjere prevencije nasilja, a pokazalo se da su
uspješne metode pristupiti počiniteljima i žrtvama s razumijevanjem, ali uporno (nenasilno) kažnjavati
počinitelje, uključiti zajednicu i roditelje te educirati djecu, služiti kao pozitivan primjer i postaviti
stroge granice oko toga što je prihvatljivo ponašanje, a što ne.

IZVRŠAVANJE ALTERNATIVNIH SANKCIJA U REPUBLICI HRVATSKOJ

Branko Peran — 2025-01-29

Problem prenapučenosti zatvorskih sustava izražen je diljem svijeta, a isti problem
prenapučenosti postoji i u Republici Hrvatskoj. Imajući u vidu naprijed navedeno bilo je neminovno
uvesti nove, alternativne oblike sankcija kako bi se rasteretio zatvorski sustav. Kada govorimo o
alternativnim sankcijama valja istaknuti da su alternativne sankcije svi oblici kažnjavanja zatvorenika
koji ne uključuju institucionalizaciju, a u hrvatskom pravnom sustavu to su zaštićeni nadzor i rad za
opće dobro na slobodi. Obje vrste alternativnih sankcija imaju za cilj da osuđenik vrati svoj dug
društvu i da odradi kaznu koju dodjeljuje sud, ali da se pritom ne ugrozi njegova socijalizacija te da
ga se pri tomu ne izdvaja iz sredine u kojoj živi. U radu se obrađuju alternativne sankcije kao sankcije
koje ne obuhvaćaju institucionalizirane oblike kažnjavanja, tj. kažnjavanje u vidu socijalne izolacije
koje se provodi u zatvorskim sustavima. Alternativne sankcije zadržavaju osuđenika u njegovoj
okolini, ali uz obvezu da odradi kaznu koju mu je dodijelio sud, ali i da se educira i napreduje kako bi
se izbjeglo ponovno ponavljanje djela zbog kojeg je osuđen. Alternativne sankcije određuju se u
skladu s osobnošću osuđenika, uz njegov pristanak i uzimajući u obzir stupanj težine djela koje je
počinio, kako ostanak osuđenika na slobodi ne bi predstavljao sigurnosni rizik za okolinu. Cilj rada je
opisati pojam, principe provedbe, povijesni razvoj i oblike alternativnih sankcija te organizaciju
sustava probacije u Republici Hrvatskoj, sa posebnim osvrtom na organizaciju probacijskog sustava,
njego ustroj i aktivnosti Sektora za probaciju koje djeluje pri Ministarstvu pravosuđa, kao i zadaće
Središnjeg ureda, probacijskih ureda, kompetencije probacijskih službenika i povjerenika, odnosno
suradnju s drugim institucijama i međunarodnu suradnju. Ovdje valja naglasiti da je probacija novi
sustav koji je ustrojen u Republici Hrvatskoj, a čija je svrha humanizacija izvršavanja kaznenopravnih
sankcija i učinkovitija resocijalizacija i reintegracija počinitelja kaznenih djela u društvenu
zajednicu.

ULOGA INTERKULTURALNIH KOMPETENCIJA UČENIKA U PREVENCIJI VRŠNJAČKOG NASILJA U ŠKOLAMA

Marija Tomić — 2025-01-29

U radu se analiziraju interkulturalne kompetencije kao put prevencije vršnjačkog nasilja. S
obzirom na to da je vršnjačko nasilje sve češća tema humanističkih nauka, neophodno je identifikovati
sve načine njegove prevencije. U borbi protiv navedenog problema uloga vaspitno-obrazovnih
institucija je od krucijalne važnosti, samim tim potrebno je obratiti pažnju na kompetencije koje
učenici razvijaju u školi. Problem nasilja, pored fizičkih povreda, podrazumijeva i verbalne uvrede,
uznemiravanje žrtve, ali i bilo koje druge akcije koje izazivaju stres i strah. Povod za nasilje je
najčešće nedostatak spremnosti da prihvatimo pojedince koji su na bilo koji način drugačiji od nas.
Meta provokacija u vaspitno-obrazovnim institucijama su najčešće pripadnici nacionalnih i vjerskih
manjina, socijalno ugroženi pojedinci te učenici koji u fizičkom izgledu odstupaju od prosjeka. Upravo
zbog toga je neophodno kod učenika razvijati interkulturalne sposobnosti, kao vid uspješne saradnje
sa različitim pojedincima. Zadatak obrazovanja bi trebao da bude i upoznavanje drugih kultura i
narodnosti, učenje jezika, odsustvo stereotipa i predrasuda kao osnova interkulturalnosti. Djecu je
neophodno podučavati empatiji, altruizmu, toleranciji i drugim vještinama neophodnim za život u
savremenom društvu.

ОПШТЕСТВЕНАТА АНОМИЈА И ВРСНИЧКОТО НАСИЛСТВО ВО ПОСТМОДЕРНАТА

Драган Стефановски — 2025-01-29

Општествените промени иницирани од вредносниот систем на последниот бран
на глобализацијата доведоа до промени на системот на вредности во мaкедонското
општество. Влезот во доцната постмодерна и новиот милениум се рефректира и кај
милениумската генерација сврзан со процесот во образованието како и адаптирање на
образовниот систем на современите тенденции но и на потребите и можностите на
помладите партиципиенти. Видливо е дека се доживува кулминација на индивидуализмот во
општеството, но и почетокот на континуирано губење на традиционалните вредности.
Врсничкото насилство од друга страна се доживува како сериозен феномен за кој е потребен
мултидимензијален пристап. Се поагресивното однесување на насилството во училиштата и
надвор од нив станува нерешлив проблем. Наведената трансформација значи иницирање на
промени во контекст на социјализација на адолесцентите, се поголемо медиумско влијание
пред се на современите медиуми во кои најчесто доминантни се( губењето на моралот,
видливо интензивирање на насилството и девијантното однесување), при што се
маргинализира улогата на семејството и училиштето во примарната социјализација.
Постмодерните општествени вредности го иницираат од една страна кариеризмот,
процесот на стратификација, зголемување на економската диспропорција и сегрегацијата.
Теоретско/емпириската студија ја насочувам кон утврдување на влијанието на
општествената аномија на појавата на врсничкото насилство како во училиштата така и
вон нив. Во таа смисла ги анализирам мерките за превенција од врсничкото насилство како и
инволвираноста на институциите на планот на намалување на врсничкото насилство на
глобален план.

PREVENTION OF VIOLENCE AND ABUSE OF CHILDREN IN THE FAMILY: RUSSIAN EXPERIENCE

Olga Zvereva — 2025-01-29

The problem of violence is topical in the modern world. Researchers study the issues of
preventing violence and child abuse in Russia as well. The authors cite Russian experience of violence
against children in the family, confirming the statistical data of surveys with facts. The article presents
the main causes and consequences of family violence, leading to the emergence of various phobias,
neuroses, destructive behavior. The consequence of the use of physical punishment by parents in the
family is the method of projection, when children repeat the methods of parental upbringing and
reproduce them in their families. Based on an analysis of Russian studies, the authors present data on
the use of physical punishment in the family, the most common forms of physical punishment of
children are the forms of spanking and slaps. Only 60% of parents realize that violence in the family
causes severe psychological trauma to the child, but consider it quite acceptable in cases when they
cannot cope with the child's caprices, stubbornness and disobedience. The article presents the main
directions of scientific research and practical developments on the prevention of violence in the family,
the use. The authors note that modern scientific research on this topic lacks a unified terminology. The
broad thesaurus of definitions used in Russian studies suggests the concepts of "violence", "cruel
attitude", "indifferent attitude" as semantically close. of various propaedeutic forms (conversations,
counselling, family visits, psychotherapy, etc.) in work with parents. At the same time, the authors
conclude that all of them are derivatives of the concept of "aggression", which is considered as
purposeful destructive behaviour that contradicts the norms and rules of human behaviour in society,
causing harm and physical damage and psychological discomfort.

NASILJE I ULIČNE BANDE U BOSNI I HERCEGOVINI

Mitar Radonjić — 2025-01-29

U ovome radu govorit ćemo o uličnim bandama u Bosni i Hercegovini i nasilju na ulicama
Bosne i Hercegovine. Ono što je posebno naglasiti jeste da su ulice BIH u posljednjih 10 godina
postale “vreli asfalti” kada je u pitanju nasilje, ubistva, saobraćajne nesreće koje rezultiraju smrtnim
slučajevima, nerješena ubistva itd. Posebno je zanimljiva činjenica da vlasti u BIH u oba entiteta
imaju pozitivne rezultate kada je suzbijanje lriminalnih i nasilnih aktivnosti u pitanju ,a da iste nikada
nisu bile na većem nivou. Također je važna činjenica da su građani u oba entiteta BIH prilično
uznemireni i da vlada određena kolektivna bojaznost kod stanovnika BIH.

POVEZANOST CRTANIH FILMOVA I AGRESIVNOG PONAŠANJA DJECE

Ružica Savić — 2025-01-29

Dobrobit informacionih tehnologija i medija je višestruka. Mediji se odlikuju infomacionim, obrazovnim, zabavnim i drugim karakteristikama. Rasprostranjenost i dostupnost medija je karakteristika savremenog doba. Djeca provode veliki dio slobodnog vremena ispred ekrana učeći, igrajući igrice, te gledajući crtane filmove. Činjenica je da su u crtanim filmovima prisutni nasilni sadržaji. Junaci crtanih filmova ulaze u međusobne borbe, koriste oružje, ulaze u verbalne sukobe itd. Djeca u realnom svijetu oponašaju takve postupke i poistovjećuju se sa omiljenim crtanim likovama. Neophodno je postaviti pitanje koliko su djeca u mogućnosti da razlikuju realnost i fikciju i na koji način tumače postupke crtanih likova. Takođe, svakodnevnom izloženošću nasilnim sadržajima povećava se tolerancija prema nasilju kod djece. Gledajući sa šireg aspekta, izloženost medijima i crtanim filmovima utiče na cjelokupan dječji razvoj. Cilj ovog rada jeste da ukažemo na povezanost crtanih filmova i agresivnog ponašanja djece, te na koji način crtani filmovi utiču na dječje ponašanje.

IZAZOVI U SPROVOĐENJU MERA POJAČANOG NADZORA OD STRANE ORGANA STRATATELJSTVA SA DECOM U SUKOBU SA ZAKONOM

Sunčica Dimitrijoska — 2025-01-29

Deca koja dolaze u sukob sa zakonom ne čine to po sopstvenom izboru, nego kao rezultat
suženih mogućnosti dostupnih za njihov razvoj. Mogućnosti su još više ograničene jednom kada uđu u
sistem krivičnog pravosuđa. Maloletnička delikvencija nije priča o uspehu, već svedočanstvo o
neuspehu. U stručnoj literaturi prihvaćena je podela etioloških faktora maloletničke delikvencije na:
egzogene ili spoljne koji se odnose na socio-kulturološke uslove života: škola, porodica, stanovanje,
grupa vršnjaka, mediji, slobodno vreme i sl., endogeni ili unutrašnji (emocije, karakter, temperament,
inteligencija i sl.). Kombinacijom dva ili više faktora maloletnik se može naći u situaciji da izvrši
krivično delo ili da ispolji asocijalno ponašanje. Najčešća reakcija države prema maloletnim
počiniocima krivičnih dela je izricanje mera pojačanog nadzora u preko 80% slučajeva. Mere
pojačanog nadzora (izriču se maloletniku prema kojem treba preduzeti trajnije mere vaspitanja,
prevaspitanja ili lečenja uz odgovarajući nadzor, a nije potrebno njegovo potpuno odvajanje iz
dotadašnje sredine u kojoj živi). Pojačan nadzor od strane organa starateljstva uključuje se u rad sa
roditeljima i rad sa decom. Rad sa roditeljima je na razvoj odgovornog roditeljstva, razvoja i sticanja
vestina za odgovorno roditeljstvo. Mera traži intenzivan rad sa decom i njihovim roditeljima.
Istraživanja pokazuju nedovoljnu posvećenost organa starateljtva i izazovima sa kojima se srecu u
svom radu. Istraiživanje ukazuje na izazove koj smanjuju еfekte rada sa decom i njihovim roditeljima.
Veliki broj korisnika i mali broj resursa ne omogucavaju planirane efekte intervencija. U radu pored
podataka istraživanja dati su primeri dobre prakse rada sa decom u sukobu sa zakonom i njihovih
roditeljima.

NASILJE U HRVATSKOM ZATVORSKOM SUSTAVU – ANALIZA SLUŽBENIH PODATAKA

Martina Pleško — 2025-01-29

Nasilje je značajan javnozdravstveni problem. U zatvorskom okruženju smatra se
neizbježnom i općeprisutnom pojavom. Kaznena tijela odgovorna su za održavanje sigurnosti, kako
zatvorenika, tako i zaposlenika u penalnom sustavu. Održavanje sigurnosti znatno je otežano u
situaciji porasta broja zatvorenika. Upravo je prenapučenost kaznenih tijela jedan od često
istraživanih korelata nasilnog ponašanja u penalnim sustavima. Nasilje rezultira raznim nepovoljnim
posljedicama koje se odražavaju na mnoge aspekte izvršavanja kazne zatvora. U svrhu boljeg
razumijevanja problema nasilja u zatvorskom sustavu, kao i njegove prevencije i suzbijanja,
neophodno je njegovo konstantno praćenje te adekvatno adresiranje. Jedan od pristupa u praćenju
različitih oblika nasilnog ponašanja u penalnom sustavu je praćenje službenih pokazatelja. Shodno
navedenom, cilj ovog rada je analiza službenih pokazatelja određenih oblika nasilnog ponašanja u
hrvatskim kaznenim tijelima (tjelesni napadi zatvorenika na zaposlenike kaznenih tijela i tjelesni
sukobi između zatvorenika) u razdoblju od 2013. do 2022. godine, a u svrhu provjere dijela
situacijskog modela objašnjenja nasilja u zatvorskom sustavu. Analiza službenih podataka
Ministarstva pravosuđa i uprave Republike Hrvatske ukazuje na pad broja zatvorenika u razdoblju od
2013. do 2016. godine, dok je njihov broj nakon 2016. godine u porastu te, prema zadnja dva
dostupna izvješća, premašuje postojeće smještajne kapacitete. Porast broja zatvorenika nije praćen
paralelnim porastom broja službenika pravosudne policije. U promatranom razdoblju, stope tjelesnih
napada zatvorenika na zaposlenike kaznenih tijela bile su najviše tijekom 2013. i 2019. godine, a
najmanje tijekom 2015. godine. Stope tjelesnih sukoba između zatvorenika relativno su konstantne, s
nešto većim porastom tijekom 2020. godine. Zaključno, iako prema službenim podacima problem
nasilja u hrvatskim zatvorima i kaznionicama nije alarmantan, tijekom zadnjih godina (2021. i 2022.)
uočava se blagi porast stope ovih oblika nasilnog ponašanja unutar kaznenih tijela.

ELEKTRONIĈKO NASILJE MEĐU MLADIMA - PREGLED SUVREMENIH SPOZNAJA I MOGUĆNOSTI ZA KREIRANJE INTERVENCIJA

Sabina Mandić — 2025-01-29

Djeci i mladima virtualno je okruţenje postalo sastavni dio svakodnevnog ţivota, u kojem
obavljaju svakodnevne obveze, školske zadatke, odrastaju, razvijaju se i ostvaruju različite razvojne
ishode, uspostavljaju i odrţavaju interpersonalne odnose, formiraju vlastiti identitet i slično. Uslijed
tako intenzivnog korištenja, ne iznenaĎuju podaci da je sve veći broj djece i mladih izloţeno različitim
modalitetima elektroničkog nasilja (engl. cyberbullying), pogotovo na društvenim mreţama i putem
online videoigara. Elektroničko nasilje definira se kao korištenje interneta s ciljem nanošenja štete,
boli ili zastrašivanja druge osobe (Cambridge Dictionary, 2024; UNICEF, 2024), a manifestira se
slanjem neugodnih ili prijetećih poruka, objavljivanjem neistinitih informacija, slanjem i/ili
prosljeĎivanjem foto ili video materijala bez odobrenja osobe čiji se materijali šalju i brojni drugi
oblici. Neki podaci ukazuju i na činjenicu da će kroz svoje osnovnoškolsko i srednjoškolsko
obrazovanje gotovo svi mladi biti izloţeni elektroničkom nasilju (EUKids Online, 2020), bilo iz uloge
počinitelja, ţrtve ili pak promatrača, što moţe dovesti i do brojnih nepoţeljnih posljedica koje mogu
narušiti svakodnevno funkcioniranje mlade osobe. Slijedom navedenog, glavni cilj ovoga rada je
prikazati relevantne znanstvene spoznaje o elektroničkom nasilju meĎu djecom i adolescentima, te
prikazati recentne prevalencijske podatke o učestalosti nasilja putem društvenih mreţa, ali i online
videoigara. TakoĎer, prikazane su i smjernice za kreiranje psihosocijalnih preventivnih i tretmanskih
intervencija u ovome području, kao i primjeri već razvijenih i evaluiranih programa. Navedenim
prikazom literature, te primjerima iz prakse doprinosi se širenju korpusa znanja znanstvenika, ali i
kliničara o ovoj vrlo aktualnoj temi i brzo mijenjajućem fenomenu, te se daju temeljne smjernice za
kreiranje i razvoj intervencija usmjerenih djeci i mladima.

ZATVORI KAO INKUBATORI NASILJA

Nebojša Macanović — 2025-01-29

Iako se uslovi u zatvoru pokušavaju približiti uslovima na slobodi zatvori su i dalje jedna
vještačka tvorevina koja podstiče nasilje zatvorenika za vrijeme izdržavanja zatvorske kazne. Nasilje
je sredstvo u zatvoru koje je obilježje i formalnog i neformalnog sistema. Formalnog jer i dalje služi
kao sredstvo disciplinovanja i kažnjavanja pojedinih zatvorenika, dok kod neformalnog sistema služi
kao sredstvo napredovanja u zatvorskoj piramidi i vladavini zakona jačeg. Oba sistema podržavaju
nasilje. Među zatvorenicima nasilje je normalna pojava, a često zbog svoje sigurnosti pojedini
zatvorenici plaćaju drugim zatvorenicima da ih zaštite od drugih pojedinaca ili neformalnih grupa. U
ovom radu ukazaćemo na odnos formalnog i neformalnog zatvorskog sistema, te koliko psihološka
atmosfera u zatvoru utiče na pojavu nasilja.

ORGANIZACIONA KULTURA I UVOĐENJE INFORMACIONIH SISTEMA U NEPROFITNIM ORGANIZACIJAMA

Helena Lajšić — 2025-01-29

Organizacionu kulturu definišemo kao karakteristična vjerovanja i ponašanja koja postoje u
organizaciji. To je skup formanih i neformalnih ponašanja koja je organizacija prihvatila kao svoj
način obavljanja posla. Svaka organizacija ima svoju specifičnu kulturu ili skup vrijednosti. Većina
organizacija ne pokušava svjesno kreirati određenu kulturu, već se kultura organizacije uglavnom
kreira spontano i nesvjesno, a bazirana je na vrijednostima top menadžmenta ili osnivača
organizacije. Procjena organizacione kulture može da obezbjedi realne podatke o stvarnim
vrijednostima i normama organizacije. Ona se definiše kao niz osobina na koje utiče to kako zaposleni
vidi organizaciju. Ponašanje zaposlenih i načini na koji zaposleni obavljaju svoje poslove baziraju se
na kolektivnim vrijednostima, normama i znanjima i imaju presudan uticaj na uspjeh cijelokupne
organizacije. Uvođenje informacionih tehnologija u organizovanje mjenja ne samo izgled
organizacije, nego i njene rutine, stil upravljanja i ponašanje zaposlenih. Svi zadaci rada cijele
organizacije su osnovni moduli informacionog sistema za upravljanje organizacijom, oni direktno
predstavljaju osnovu za arhitekturu i organizaciju informacionih segmenata. Primjena
informacionih tehnologija u upravljanju ljudskim resursima i poslovanju uopšte nije pitanje, nego
sastavni dio jedinstvenog sistema. Dobro kreirani moduli kroz razne programske alate, relacione
baze i rješenja obezbjeđuju jednostavna evidentiranja, praćenja, upravljanja i analize velikog broja
podataka. Kako bi se obezbjedilo uspješno sprovođenje implementacije informacionog sistema,
potrebno je voditi raĉuna o svim strategijskim i taktičkim faktorima koji u znaĉajnoj mjeri utiĉu na
ovaj proces. U ovom radu prezentovana je analiza iz nekoliko neprofitnih organizacija u Banja Luci,
presjek stanja i korištenja informacionih tehnologija kao i stava zaposlenih. U fokusu istraživanja
su neprofitne organizacije iz oblasti obrazovanja i kulture.

RODNO ZASNOVANO NASILJE – MEĐUNARODNOPRAVNI STANDARDI I LOKALNI KONTEKST

Amila Ždralović — 2025-01-29

U radu su prikazane interpretacije rodno zasnovanog nasilja kroz međunarodnopravne, a s
primarnim fokusom na standarde UNa i Vijeća Evrope. Koristeći primarno logičku i lingvističku
metodu u pravu prikazani su načini na koje se tumači rod u sintagmi 'rodno zasnovano nasilje' i kako,
u odnosu na ova tumačenja, varira i opseg pojma. Specifičan fokus rada su kontekstualne
interpretacije u lokalnom, bosanskohercegovačkom diskursu. Ovakav pristup motiviran je prvenstveno
anti-rodnim kampanjama u 21. stoljeću u Evropi i Americi (Paternotte i Kuhar, 2017, str. 7; Sosa,
2021, str. 3) strukturiranih kao desničarski populizam koji redefinira i demonizira značenje riječi rod
(Graff i Korolczuk, 2022, str. 4, 7). Anti-rodne kampanje imaju svoje refleksije i u Bosni i Hercegovini
i državama u regionu koja posebno dolazi do izražaja kroz tumačenje 'rodno zasnovanog nasilja' u
prevođenju međunarodnih standarda u nacionalno zakonodavstvo.

PREVENCIJA NASILNIČKIH IMOVINSKIH KRIVIČNIH DELA

Gordana Nikolić — 2025-01-29

Imovinska krivična dela su najzastupljenija krivična dela u kompoziji izvršenja ukupnog
broja dela koja se vrše. Represija ovih dela podjednako je važna bilo da se radi o seriji ili
pojedinačnom izvršenju dela imajući u vidu da se svakim njihovim razjašnjenjem potencijalo sprečava
eventualno buduće izvršene dela i učinici kažnjavaju propisanom kaznom za izvršeno delo, na koji
način se zadovoljava pravda. Ipak sprečiti izvršenje uopšte krivičnih dela je teško, ali istovremeno i od
izuzetne važnosti za pravni i društveni sistem svake zemlje. Autor se u radu bavi prevencijom
imovinskih krivičnih dela i to nasilničkih imovinskih dela kao što su razbojništvo, razbojnička krađa,
iznuda i ucena. S tim u vezi postupljeno je na takav način da je učinjen osvrt na krivičnopravno
odredjenje nasilničkih imovinskih krivičnih dela u Republici Srbiji nakon čega autor analizira
preventivne mehanizme kroz prizmu i strategiju raznih krivičnopravnih i kriminalističkih mogućnosti,
ali i drustvenih kako bi se sprečilo svako potencijalno novo izvršenje ovih dela. Prevencija nasilničkih
imovinskih dela je od značaja za sve pravne subjekte svake zemlje jer se njenim sprečavanjem najpre
sprečava nasilje koje se preduzima prema drugom licu i protivpravno pribavljanje imovinske koristi,
na koji način se štiti bezbednost gradjana i štiti njihova imovina.

ULOGA SOCIJALNOG PODUZETNIŠTVA U RASTU GOSPODARSTVA DRŽAVA ZAPADNOG BALKANA

Dragan Mišetić — 2025-01-29

Socijalno poduzetništvo predstavlja inovativan pristup poslovanju koji se zasniva na
rješavanju društvenih problema i potreba, uz ostvarivanje ekonomske održivosti i dugoročnog
gospodarskog rasta i razvoja. U posljednjih nekoliko desetljeća, ovaj model poduzetništva postao je
sve značajniji u globalnom kontekstu, doprinoseći razvoju gospodarstva mnogih država. Obzirom da
države Zapadnog Balkana (Albanije, Bosna i Hercegovina, Kosovo, Crna Gora, Sjeverna Makedonija,
Srbija) odlikuje niska gospodarska razvijenost, koncept socijalnog poduzetništva se razmatra kao
značajan pokretač lokalnih gospodarstava. Socijalno poduzetništvo ima značajan potencijal da
doprinese razvoju gospodarstva jedne države kroz stvaranje radnih mjesta, poticanje inovacija,
promicanje socijalne uključenosti i privlačenje investicija. Iako se suočava s brojnim izazovima,
podrška države, investitora i zajednice može omogućiti socijalnim poduzećima da ostvare svoj puni
potencijal. Kroz primjere uspješnih socijalnih poduzeća, može se vidjeti kako inovativni pristupi
rješavanju društvenih problema dovode do održivog gospodarskog razvoja i poboljšanja kvalitete
života u društvenoj zajednici. Ovaj rad analizira značaj socijalnog poduzetništva za razvoj
gospodarstva zemalja Zapadnog Balkana, istražujući njegove različite aspekte i primjere iz prakse.

НАСИЉЕ У ПОРОДИЦИ

Мирослав Баљак — 2025-01-29

Насиље у породици представља посебан облик насиља којим се крше права на
живот, слободу, физички, психички и сексуални интегритет, безбедност и људско
достојанство члана породице. Оно се може догодити свима, без обзира на образовање, године
старости, пол или било коју другу карактеристику. Насиље у породици није само широко
распрострањени друштвени проблем који штети појединцима, породицама и друштву у
целини, него је и кривично дело. Као такво, оно захтева не само одлучну друштвену осуду и
активности у смислу превенције, него и непопустљиво друштвено неодобравање и подједнако
снажан одговор правосудног система. У складу са Конвенцијом о сузбијању и борби против
насиља над женама и насиља у породици коју је Савет Европе недавно усвојио, насиље у
породици односи се на „сваки чин физичког, сексуалног, психичког или економског насиља, који
се деси у породици или породичној заједници, или између бивших или садашњих супружника или
партнера, без обзира да ли починилац дели или је делио исто пребивалиште као и жртва“.

MOTIVACIJA UČENIKA U ŠKOLSKOM UČENJU

Sanda Milošević — 2025-01-29

Vaspitno obrazovni sistem ima za cilj da kod mladih ljudi doprinese razvoju i promjenama u
sposobnostima, vještinama i stavovima kao i vrijednostima koje su prihvaćene u savremenom društvu.
Ne ostvaruje škola sama te ciljeve jer veliki uticaj na razvoj mladog čovjeka ima porodica ali i
socijalana sredina. Veliki dio promjena u čovjekom razvoju odvija se putem vaspitno obrazovnog
sistema i predstavlja osnovni zadatak školskog sistema. Zadatak početnih poučavanja i učenja u
nastavi je da uspostavi motivaciju, stvori pogodnu stimulativnu situaciju, da izazove verbalnu
komunikaciju i obezbijedi povratnu spregu u učenju. Svaka od ovih funkcija u podučavanju ima svoju
ulogu i ako neka od njih izostane učenje se odvija sa poteškoćama. U školi, čiji nastavni i vaspitni
problemi postaju sve zahtjevniji i komplikovaniji, želi se mnogo toga postići. Nastojanja uglavnom
vode ka poboljšanju uspjeha u čenju i vladanju. Radi se na razvijanju radnih navika učenika, boljoj
disciplini i efikasnijem savladavanju školskog gradiva, umanjivanju štetnih uticaja društvene sredine
na vaspitanike, prevazilaženju problema u vršnjačkoj komunikaciji (rad na prevenciji vršnjačkog
nasilja), rješavanju konfliktnih situacija između učenika i nastavnika i pojačavanju saradnje između
škole i porodice. U novije vrijeme sve više pažnje se posvećuje pojmu motivacije. U ovom radu bavili
ismo se motivacijom prema školskom učenju. Metoda teorijske analize korišćena je za teorijsku
obradu problema istraživanja. Empirijsko istraživanje korišteno je da bi se ispitala motivacija za
učenje iz perspektive učenika a korišten je upitnik „Veliki inventar motivacije postignuća VIMP“.
Suzić (2006). Cilj istraživanja je ispitivanje stavova i mišljenja učenika JU OŠ „Mladen Stojanović“
Laktaši o prisustvu i uticaju određenih faktora nastavnog procesa na motivaciju za učenje.
Istraživanje je rađeno na uzorku od 100 učenika šestih i devetih razreda u centralnoj školi i
područnim odjeljenjima Klašnice i Kriškovci.

PROMICANJE MENTALNOG ZDRAVLJA I NENASILNOG PONAŠANJA– PROCJENA AKTIVNOSTI I ISKUSTVA STUDENATA PEDAGOGIJE

Jasminka Zloković — 2025-01-29

Mentalno zdravlje se može definirti stanjem mentalnog blagostanja koje ljudima omogućuje
suočavanje sa životnim stresovima, ostvarivanje sposobnosti, učenje, rad i doprinos zajednic pri čemu
se u suvremenim konceptima naglašava preuzimanje kontrole nad vlastitim životom i poboljšanje
općeg s naglaskom na fizičkim, društvenim i osobnim resursima. U tom smislu, promocija mentalnog
zdravlja odgovornost je svih dionika uključujući obrazovanje te se važnost promocije prepoznaje i u
kontekstu ljudskih prava i holističkog pristupa čovjekovom zdravlju i razvoju. Upravo zato, odgojno–
obrazovne ustanove ključne su za poticanje mentalnog zdravlja i razvijanje otpornosti djece i mladih.
Unatoč istraživanjima koja ističu važnost podrške učitelja i stručnih suradnika kao nositelja
prevencije problema u ponašanju uočava se izostanak jasno određenih pedagoških aspekata ovog
fenomena. Nije jasno određena uloga i smjer obrazovanja budućih stručnih suradnika pedagoga u
kontekstu prevencije i zaštite mentalnog zdravlja.Temeljem rezultata istraživanja koje se provodilo
akademske godine 2023./2024. o aktivnostima i iskustvima promicanja mentalnog zdravlja i
nenasilnog ponašanja tijekom osnovnog i srednjeg obrazovanja na uzorku studenata prijediplomskih
studija pedagogije106 moguće je zaključiti da su sadržaji bili različito zastupljeni od kojih neki gotovo
marginalizirani. Važnost većine tema iz područja mentalnog zdravlja studenti procjenjuju visokim što
između ostalog ukazuje na prepoznavanje aktualnosti problema, te značaja u prevenciji mentalnog
zdravlja. Na kraju, studenti izjavljuju da su doživljavali različite vrste pretežito psihičkih oblika
nasilja koje su najviše i sami vršili nad nekom drugom osobom. Također, utvrđena je povezanost
najčešćih oblika vršenog nasilja i nasilja koje su ispitanici doživjeli od strane roditelja.

RODNE DIMENZIJE NASILJA U SAVREMENOM DRUŠTVU

Selma Ćosić — 2025-01-29

Svaka društvena pojava, svaki društveni i prirodni proces sa svim svojim uzrocima,
ishodima i posljedicama, zatim međusobni odnosi i interakcije među ljudima se odvijaju prvenstveno
unutar porodica, različitih grupa, zajednica, društava i u krajnjoj mjeri država. Većinu država i
društava u gotovo istom omjeru čini muško i žensko stanovništvo države i članstvo u društvu sa svim
ostalim različitostima: po godinama starosti, rasnim, obrazovnim, rodnim, ekonomskim i drugim
karakteristikama. Pomenute karakteristike upravo doprinose formiranju predrasuda, stereotipa,
diskriminacije, koji u krajnjoj mjeri ukoliko se ne eliminiraju rezultiraju pojavljivanju različitih oblika
nasilja u državi i društvu. Historijsko naslijeđe i tradicija koja se prenosi sa generacije na generaciju
u pogledu rodne neravnopravnosti doprinosi različitim rodnim dimenzijama nasilja i rodno
zasnovanom nasilju. Autorica će u ovom radu ponuditi jedan teorijski doprinos definiranju i
razumijevanju pojmova spola i roda, rodnih odnosa, zatim izvršiti jedan detaljniji pristup analizi
pojma nasilja, sa akcentom na rodno zasnovano nasilje. Cilj rada jeste da ukaže na postojanje
različitih uzroka rodnih dimenzija nasilja, koji se manifestuju kroz različite oblike nasilja, nasilja nad
ženama, nasilje u porodici, seksualno nasilje, ekonomsko nasilje, psihičko nasilje, koji na kraju
rezultiraju direktnim nasiljem i femicidom.

САВРЕМЕНА НАСТАВА У ОСНОВНОМ ОБРАЗОВАЊУ

Рефик Трумић — 2025-01-29

Технологије су драматично промијениле начин на који људи прикупљају
информације, проводе истраживања и комуницирају с другима широм свијета. Технологија је
уклонила препреке на даљину и омогућила је високом образовању да учинковито подучава
свакога. Технолошка интеграција се све више користи у настави за побољшање наставе и
учења. Овај брзи развој технолошке интеграције представља бољи образац за проналажење
нових модела наставе. Сходно томе, он има кључну улогу у учењу и подучавању језичких
вјештина. Основни циљ овог рада је да се размотре питања везана за интеграцију технологије
у наставном процесу. У овом раду направит ће се компорација традиционалне у односу на
савремену наставу, а затим ће се дати основне карактеристике образовања у 21. вијеку.
Затим ће се објаснити улога технологије у промовисању учења и на крају споменути препоруке
за успјешну интеграцију технологије. Преглед литературе открива да интеграција
технологије у учионице значајно побољшава учење и подучавање.

МОГУЋНОСТ УНАПРЕЂЕЊА ТРЕТМАНА МЛАДИХ У СУКОБУ СА ЗАКОНОМ

Марија Маљковић — 2025-01-29

Савремени приступи у третману деце и младих са проблемима и поремећајима
понашања, а посебно оних који се нађу у сукобу са законом, наглашавају значај поштовања
основних права детета, принципа позитивног развоја, као и инклузивног третмана у
природном породичном и социјалном окружењу. Уласком у процесе европских интеграција и
демократизације, Република Србија покренула је низ промена са циљем успостављања
правосуђа по мери детета, које подразумева да су предвиђене мере и активности усмерене на
дете, прилагођене породици, добро интегрисане у локалну заједницу, етички компетентне и
мултикултуролошки сензитивне и што је најважније засноване на доказима о делотворности.
Међутим, иако су реформске промене генерално унапредиле статус и третман деце у сукобу са
законом, у самом старту изостављене су две посебно вулнерабилне групе деце: кривично
неодговорна деца (испод 14 година старости) и деца учиниоци кривичних дела са вишеструким
проблемима и поремећајима менталног здравља (комбиноване сметње и поремећаји). С
обзиром да су развојне потребе и потенцијали обе групе деце остали непрепознати, деца
остала без подршке, а друштво без адекватне реакције, циљ овог рада је да укаже на
неопходност измена и допуна Закона о малолетним учиниоцима кривичних дела и
кривичноправној заштити малолетних лица (2005), као и увођење законом предвиђених услуга.
Овде се пре свега мисли на оснивање посебне установе за лечење и оспособљавање, тј.
установе социјално - здравственог типа, као и развој и унапређење дневних боравака за децу и
младе са проблемима и поремећајима понашања.

PREVENCIJA VRŠNJAČKOG NASILJA U SREDNJOJ ŠKOLI

Marijana Maran — 2025-01-29

Savremeno doba sa sobom nosi nove pojavne oblike nasilja, koji zbog svoje kompleksnost
zahtijevaju i kompleksniju metodologiju proučavanja. Načini ispoljavanja vršnjačkog nasilja su
takođe raznovrsniji, od prijetnji, ucjena, fizičkih obračuna, pa do u posljednje vrijeme sve učestalije,
upotrebe savremenih uređaja u svrhu nasilja (lažni profili, jednokratne mobilne kartice, video zapisi
itd). Cilj rada je da primjenom posebno koncipiranog i osmišljenog programa, zasnovanog na
iskustvu stečenom dugogodišnjim radom u srednjoj školi, približimo učenicima nove pojavne oblike
vršnjačkog nasilja, te da utičemo na učenike u smislu mijenjanja navika, predrasuda i načina
razmišljanja jedinki obuhvaćenih ovim istraživanjem. Autor rada je na uzorku od 334 učenika srednje
škole sproveo eksperimentalno akciono istraživanje prevencije vršnjačkog nasilja. Elementi
eksperimenta mogu se vidjeti u formiranju i ujednačavanju kontrolne (K) i eksperimentalne (E) grupe,
inicijalnom i finalnom mjerenju, populaciji i uzorku istraživanja, statističkoj obradi podataka, te
metodama i tehnikama primijenjenim tokom istraživanja. Nastojalo se kvantitativno analizirati efekate
pedagoške prevencije vršnjačkog nasilja u školi. Inicijalnim mjerenjem snimljena je situacija o
vršnjačkom nasilju u srednjoj školi, a potom je fokus interesovanja usmjeren na one aspekte
istraživanja koji se odnose na primjenu akcionog istraživanja po fazama. Upoređivanjem inicijalnog i
finalnog mjerenja dobijeni su rezultati koji mogu poslužiti kao ilustracija dometa i mogućnosti
akcionog istraživanja u prevenciji vršnjačkog nasilja, te uvođenju inovacija u pedagošku praksu.

FREQUENCY OF BULLYING IN PRIMARY SCHOOL FROM DIFFERENT PERSPECTIVES

Jurka Lepičnik Vodopivec — 2025-01-29

Bullying is a form of relationship occurring between students in primary school. It is defined
as intentional and repeated use of aggressive behaviours, through which the perpetrator exploits an
imbalance of power to inflict pain, fear, and anxiety upon the victim. Family, primary school
personnel, and peers play an important role in bullying prevention.The aim of the study was to obtain
the ratings from teachers, students, and parents regarding the frequency of bullying in primary
schools. The 117 survey respondents represented teachers, students, and parents of students attending
the last triad of primary school. The data were collected using the online questionnaire “Bulling in
primary school—a challenge for modern society”. The results indicate that bullying is a common
phenomenon in the everyday life of students. It was established that pupils rated the frequency of
bullying higher than parents and teachers. Differences in frequency ratings emerged between
respondents for the different forms of bullying, as students provided significantly higher ratings of
cyberbullying frequency than parents and teachers.

UZROCI I POSLEDICE NASILJA U SAVREMENOJ PORODICI

Gordana Budimir-Ninković — 2025-01-29

U radu se razmatraju uzroci i posledice nasilja u savremenoj porodici. Polazi se od
pretpostavke da globalizacija savremenog društva utiče na transformaciju porodice. Analiziraju nalazi
brojnih istraživanja koja ukazuju da su u savremenoj porodici promenjena klasična struktura, funkcije
i značaj. Zbog brzog tempa života, uticaja savremene tehnike i tehnologije (računara, mobilnih
telefona, televizije) došlo je do degradacije i krize porodice. Pod uticajem savremenih uslova sve više
se javljaju porodični problemi. U velikoj meri je izraženo siromaštvo što negativno deluje jer porodica
nije u stanju da bude sigurno utočište svojih članova, da zadovolji njihove potrebe , želje i ambicije.
Siromaštvo otežava zdrav, celovit i skladan razvoj ličnosti što je nužno za mentalno zdravlje, pravilan
fizički razvoj i društveno funkcionisanje. Budući da je društvo u krizi, a roditelji podržavaju
usavršavanje – obrazovanje dece, pa funkciju porodice u velikoj meri preuzimaju institucije.
Istraživanja ukazuju da su ambiciozni i požrtvovani roditelji očekuju adekvatnu povratnu informaciju i
kontinuirano uspešno napredovanje dece. Iako je to ohrabrujuće i pozitivno za porodicu na jednoj
strani, na drugoj strani su sve više prisutni problemi – nasilje. Porodice su ugrožene nasiljem unutar
porodice, ali i u okruženju – društva, vršnjaka, školi, društvenim mrežama. Nasilje u porodici je
prisutno između roditelja, roditelja i dece (od strane roditelja prema deci i dece prema roditeljima).
Sumiranjem nalaza relevantnih istraživanja novijeg datuma u radu su sistematizovani uzroci i
posledice nasilja u savremenoj porodici.

POLITIČKO NASILJE U BOSNI I HERCEGOVINI

Ognjen Sredojević — 2025-01-29

Ovaj rad istražuje fenomen političkog nasilja u kontekstu Bosne i Hercegovine. Kroz
interdisciplinarni pristup, istražuju se različiti uzroci, oblici i posljedice političkog nasilja u državi.
Naglasak je stavljen na etnički motivisane incidente, političku korupciju, izborne manipulacije i
institucionalne krize, te njihovu ulogu u destabilizaciji političkog sistema i društva. Kroz analizu
primjera političkog nasilja u prošlosti i sadašnjosti, istražuju se faktori koji doprinose eskalaciji
nasilja, kao i strategije prevencije i suočavanja sa njim. Fokus istraživanja je identifikacija ključnih
faktora koji utiču na političko nasilje, uključujući etničke tenzije, nedostatak vladavine prava,
ekonomske nejednakosti, te nedostatak pomirenja iz prošlosti. Cilj istraživanja je razumijeti
kompleksnost političkog nasilja u Bosni i Hercegovini, kako bi se razvile efikasne politike i strategije
za izgradnju mira, stabilnosti i međuetničkog pomirenja u državi, odnosno kako bi se izbjegla buduća
politička nasilja i obezbjedila održiva politička stabilnost u državi.

POSEBNE MJERE ZAŠTITE ZA DJECU ŽRTVE KRIVIČNOG DJELA U KRIVIČNOPRAVNOM SISTEMU CRNE GORE

Valentina Smolović — 2025-01-29

Zbog svog uzrasta i nemogućnosti da se sama zaštite, djeca predstavljaju posebno ugrožene
članove svakog društva. Zbog toga im je potrebna posebna briga i zaštita. Posebna zaštita i briga,
uključujući odgovarajuću pravnu zaštitu, detaljnije su razrađeni primarnim međunarodnim
instrumentom i to Konvencijom Ujedinjenih nacija o pravima djeteta (KPD), usvojena 1989. godine.
Ratifikovale su je skoro sve zemlje na svijetu, uključujući sve države članice Savjeta Evrope. U članu 1
Konvencije o pravima djeteta definisano je da je dijete svako ljudsko biće koje nije navršilo 18 godina,
ako se, na osnovu zakona koji se odnosi na dijete, punoljetstvo ne stiče ranije. Starija djeca, poput
onih koja su navršila 16 ili 17 godina, i dalje su djeca, te se prema njima tako mora i postupati. Crna
Gora je potpisala i ratifikovala veći broj međunarodnih konvencija koje se direktno ili indirektno
odnose na djecu. Država je u toku posljednje decenije napredovala u stvaranju pravnih i strateških
preduslova za primjenu reformi čiji je cilj da se prava djeteta ostvaruju u skladu s Konvencijom UN o
pravima djeteta i Poveljom EU o osnovnim ljudskim pravima. U periodu od 2010. godine intenzivirala
je rad na usaglašavanju unutrašnjeg zakonodavstva s međunarodnim standardima i usvojenim
dokumentima. U pravnom sistemu Crne Gore krivično postupanje prema maloljetnicima prepoznato je
i pravno tretirano u okviru krivičnopravnog sistema kroz Zakon o postupanju prema maloljetnicima u
krivičnom postupku ("Službeni list CG", br. 64/2011 i 1/2018), koji predstavlja specijalizovani pravni
akt koji predviđa posebne mjere zaštite za djecu kao učesnike u krivičnom postupku, uključujući djecu
koja su žrtve krivičnog djela, kao i djecu svjedoke. Isti zakon garantuje veći stepen krivično-pravne
zaštite djeteta i unapređenje položaja djece u krivičnim postupcima, između ostalog i uvođenjem
Stručnih službi (u dva Viša suda i u Vrhovnom državnom tužilaštvu).

PRENESENA DISKRIMINACIJA RODITELJA/SKRBNIKA DJECE S TEŠKOĆAMA U RAZVOJU

Mila Puljiz — 2025-01-29

Diskriminacija predstavlja nepravednu i neetičku praksu koja se temelji na predrasudama i
stereotipima o određenim skupinama ljudi. Osim toga, ima negativan utjecaj na pojedinca i društvo u
cjelini, ometajući pravnu jednakost, društvenu koheziju i pravilan razvoj pojedinaca. Zbog zahtjeva
skrbi djeteta s razvojnim teškoćama roditelji/skrbnici suočavaju se s diskriminacijom na različitim
područjima života, uključujući obrazovanje, zdravstvo, socijalne usluge i zapošljavanje. Često se
susreću s predrasudama i stereotipima koji dovode do smanjenih mogućnosti za napredovanje u
karijeri, lošijih radnih uvjeta i stresa. Pored toga, suočavaju se s predrasudama i stereotipima koji se
odnose na njih i njihovu sposobnost pružanja skrbi i podrške djetetu s razvojnim teškoćama, a što
posljedično dovodi do osjećaja izoliranosti i nepravednosti što negativno utječe na njihovo mentalno
zdravlje i dobrobit. U svrhu smanjenja prenesene (asocijativne) diskriminacije ove skupine roditelja,
nužno je poduzeti mjere koje će poboljšati svijest okoline, doprinijeti njihovoj educiranosti o
teškoćama djece, te osigurati bolju podršku i resurse za obitelji koje se suočavaju s teškoćama svojih
članova. Poslodavci bi također trebali prepoznati vrijednost roditelja djece s razvojnim teškoćama kao
zaposlenika i osigurati fleksibilnije radne uvjete kako bi se omogućilo bolje balansiranje obiteljskih i
profesionalnih obaveza. Analizom dostupne literature, ovaj rad istražuje u kojim se područjima života
roditelji djece s teškoćama u razvoju suočavaju s prenesenom diskriminacijom te koje su potencijalne
strategije podrške za njezino sprječavanje nastanka.

FEMICID: PRIKAZ I OCJENA HRVATSKOG ZAKONSKOG RJEŠENJA

Irma Kovčo Vukadin — 2025-01-29

Femicid predstavlja najteži oblik rodno utemeljenog nasilja. Prema podacima UNODC-a
137 žena u svijetu je ubijeno svaki dan. Donošenje Istanbulske konvencije (Konvencija Vijeća Europe
o sprečavanju i borbi protiv nasilja nad ženama i nasilja u obitelji) povećalo je društveni, politički i
javni interes te povećalo osvještavanje o femicidu i posljedično (u manjem broju europskih država)
rezultiralo u uvođenju posebnog kaznenog djela u kaznene zakone ili donošenju posebnih zakona
usmjerenih na zaštitu žrtava i prevenciju femicida. Usprkos pojačanom aktivističkom i znanstvenostručnom
interesu za ovaj problem, još uvijek ne postoji jedinstveno prihvaćena definicija femicida što
onemogućava provedbu nacionalnih i međunarodnih komparativnih studija koje bi mogle poslužiti
kao znanstvena osnova u razvoju politika, strategija i aktivnosti usmjerenih na suzbijanje i prevenciju
ovog problema. Hrvatska je u ožujku 2024. godine usvojila izmjene Kaznenog zakona kojima se,
između ostalog, uvodi novo kazneno djelo „teško ubojstvo ženske osobe“ koje predstavlja
kaznenopravnu definiciju femicida. Cilj ovog rada je prikaz razvoja hrvatske zakonske definicije
femicida, od prvog predstavljanja prijedloga do konačne verzije, kao i usklađenosti zakonske
definicije s aktualnim definicijama. Dodatni cilj rada odnosi se na analizu javne rasprave o prijedlogu
uvođenja femicida u Hrvatskoj, analizom primjedbi i odgovora na primjedbe u okviru provedenog esavjetovanja.

MEDIJSKO NASILJE I AGRESIVNO PONAŠANJE MLADIH

Nela Jovanoski — 2025-01-29

Porast agresivnog ponašanja mladih u stvarnom svetu pored drugih uzroka (ličnost, uticaj
sredine i porodice) najčešće se povezuje sa ponuđenim medijskim sadržajem. Analizirajući uticaj
televizije, muzike, video igara i društevnih medija na formiranje agresivnih obrazaca kod mladih ljudi
istražujemo kako odabrani medijski sadržaji mogu oblikovati njihove stavove i ponašanje, posebno u
kontekstu agresivnosti. Pregledom relevantne literature i empirijskih studija, pružen je uvid u
mehanizme prenosa agresivnosti putem medija. Cilj rada jeste bolje razumevanje ovog fenomena,
kako bismo identifikovali potencijalne strategije prevencije i edukacije, u cilju smanjenja agresivnog
ponašanja među mladima

CRIMINOLOGICAL (ETIOLOGICAL) ASPECTS OF TERRORISM

Filip Novaković — 2025-01-29

The contemporary landscape of global security is profoundly influenced by the phenomenon
of terrorism, constituting a paramount concern of unparalleled magnitude. While terrorism has
historically permeated the annals of state formations, its contemporary manifestation has witnessed a
marked escalation and proliferation in recent decades. Contrary to popular belief which may confine
the specter of terrorism to the confines of the Old Continent or to nations characterized by democratic
governance paradigms, its reach extends far beyond such boundaries, impacting diverse geographical
locales and transcending conventional societal demarcations. Indeed, terrorism in the present era
exacts a heavy toll, manifesting in myriad forms and encroaching upon all facets of communal
existence. In its deleterious wake, terrorism undermines the foundational tenets safeguarded by global
legal frameworks, thereby imperiling the bedrock principles that underpin civilizational norms. This
scholarly exposition endeavors to scrutinize the multifaceted dimensions intrinsic to the phenomenon
of terrorism, elucidating the intricate interplay of factors that precipitate recourse to violent means in
the pursuit of political objectives.

NASILJE U SPORTU

Anita Zovko — 2025-01-29

Tradicionalno je shvaćanje sporta usmjereno na fizičke aktivnosti i natjecanja koja
zahtijevaju specifične vještine ili taktike. S druge strane, suvremeno shvaćanje sporta usmjereno je na
sport kao aktivnost koja jača fizičke, mentalne, socijalne i moralne kapacitete pojedinca. Iako je sport
često izvor zabave i razonode, nerijetko ga povezujemo i s pojavom različitih oblika agresivnog
ponašanja unutar sportsko-rekreativnih aktivnosti. Nasilje u sportu prisutno je na različitim razinama,
od amaterskih natjecanja do profesionalnih liga, i može se dogoditi u raznim sportskim disciplinama.
Na sportskim utakmicama, rasizam i nacionalizam često se ističu kao oblici nasilja koji ukazuju na
duboke društvene probleme. Dodatno, zabrinjava činjenica da agresivno ponašanje često nailazi na
odobravanje javnosti. Mediji latentno prezentiraju nasilje na način koji privlači pažnju publike,
stvarajući tako estetiziranu sliku nasilja. Osim nasilja na terenu, prepoznatljivo je i nasilje na
tribinama koje je često puno intenzivnije.

KOMPETENCIJSKI PROFIL PENOLOŠKOG ANDRAGOGA

Jadranka Herceg — 2025-01-29

Poslove obrazovanja u zatvorskom sustavu ne mogu obavljati kadrovi koji nemaju
andragoške, kriminološke, psihološke, pedagoške, sociološke te didaktičko-metodičke kompetencije.
Samo one osobe koje su stekle kompetencije da planiraju, organiziraju, realiziraju te vrednuju
obrazovanje u zatvorskom sustavu, mogu izvršavati ovu odgovornu funkciju. Profesionalna
kompetencija je dinamički sklop konceptualnih, proceduralnih i činjeničnih znanja, kognitivnih i
praktičnih vještina te uvjerenja i vrijednosti čija primjena u odgovarajućem kontekstu omogućuje
učinkovito djelovanje. Odgovarajući skup profesionalnih kompetencija čini kompetencijski profil
profesionalne uloge. Svrha i cilj ovoga rada jest dokazati potrebu za kreiranjem kompetencijskog
profila penološkog andragoga, koji će poslužiti kao temelj za kreiranje programa usavršavanja
njegovoga profesionalnog razvoja (mikrokvalifikacije) i biti putokaz za unaprjeđenje kvalitete
obrazovnog sustava u penalnim ustanovama.

DVA LICA PANDEMIJE – TRENDOVI NASILjA U PORODICI TOKOM I POSLIJE COVID-19

Žana Vrućinić — 2025-01-29

U Republici Srpskoj je posljednjih nekoliko godina rapidno povećan broj prijavljenih
slučajeva nasilja u porodici. Prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske, u
periodu pandemije bolesti koju je izazvao korona virus (COVID-19) koja je trajala od marta 2020. do
maja 2023., broj slučajeva nasilja u porodici i porodičnoj zajednici, u odnosu na period od sedam
godina ranije, je udvostučen. Rezultati regresije u okviru analize prekinutih vremenskih serija
pokazuju da nagli porast nasilja u porodici, odnosno 85,9 % promjena zavisne varijable objašnjava
upravo pandemija. PredviĎanje u odnosu na 2024. i 2025. godinu, koje se bazira na regresionom
modelu, pokazuje da vrijednost frekvencija nasilja u porodici ne opada, ali ni ne prelazi dostignuti
nivo iz 2023. godine. Učinioci nasilja u porodici su uglavnom muškarci, supruţnici. Kod više od
polovine slučajava, prema podacima MUP-a RS postoji umjeren rizik od nastanka novog nasilja. Sve
učestalije nasilje u porodici rezultat je narušenih vrijednosti, a s obzirom na kompleksnost i štetnost
posljedica, predstavlja ozbiljan društveni problem. Prepoznavanje nasilnika i nasilnih akata koje oni
vrše, kao i pobijanje predrasuda u vezi sa nasilničkim ponašanjem, prvi je korak u prevenciji bez
obzira da li se radi o odraslima ili djeci, ţrtvama nasilja u porodici.

LIKURGOV I PLATONOV SISTEM VASPITANJA I OBRAZOVANJA – PRINCIP „NEHUMANOSTI“ I HUMANOSTI

Nataša Vilić — 2025-01-29

Šta znači ispravan sistem obrazovanja i vaspitanja, kao i pitanje humanističkih principa na
kojima bi se trebao temeljiti ne moguće je sagledati bez da se ne osvrnemo na sisteme vaspitanja u
predhodnim razdobljima. Naš akcenat u ovom radu je na sistemu vaspitanja i obrazovanja hrabrih
ratnika koje je ustanovio Likurg u Sparti, kao i na Platonovom shvatanju značaja humanističkog
obrazovanja i vaspitanja koje ima za cilj spoznaju vrline. Samo takav čovek je sposoban za srećan
život, kao i za harmoničan život u državnoj zajednici. S druge strane, Likurgov sistem obrazovanja za
cilj ima obrazovati hrabrog ratnika i celokupno obrazovanje tome je podređeno. I Likurg i Platon
smatraju da obrazovanje i vaspitanje moraju biti pod strogim nadzorom države. Ono što je još slično
kod obojice jeste što ni jedan ne zanemaruju obrazovanje žena.

NOVI KULTURNI OBRASCI MLADIH U BOSNI I HERCEGOVINI

Amer Osmić — 2025-01-29

Rad istražuje nove kulturne obrasce koji su sve više prisutni kod mladih u Bosni i
Hercegovini. Novi kulturni obrasci mladih obuhvataju spektar promjena u kulturnim aktivnostima,
uključujući digitalnu kulturu, multikulturalizam, aktivizam i alternativnu umjetnost, što odražava
njihovu otvorenost prema novim idejama, različitostima i društvenom angažmanu. Kroz kvalitativnokvantitativni
pristup primjenom instrumenta anketnog upitnika analiziraju se različiti aspekti novih
kulturnih trendova među mladima, uključujući muziku, umjetnost, modu, digitalne medije, društvene
mreže i načine komunikacije. Posebna pažnja posvećuje se utjecaju globalizacije, tehnološkog
napretka i društvenih promjena na oblikovanje kulturnih preferencija mladih. Kroz rezultate
istraživanja, rad pruža uvid u dinamičnost kulturnih identiteta mladih u savremenoj društvenoj
svakodnevnici u Bosni i Hercegovini.

PERCEPCIJA KVALITETA EMOTIVNIH VEZA KOD MLADIH I PRISUSTVO NASILJA

Adela Čokić — 2025-01-29

Nasilje u partnerskim odnosima već dugo je predmet istraživačkog interesa sa fokusom na
odrasle osobe. Od 90-ih godina prošlog stoljeća pokazuje se povećani interes za nasilje u vezama
mladih kao i njihov kvalitet veze. Prve emotivne veze u ljudskim životima u pravilu se i javljaju za
vrijeme adolescentnog perioda, i donose sa sobom nova iskusva i doživljaje. Važna komponenta
odnosa sa suprotnim spolom je osjećaj zaljubljenosti. Mladi se u ovom periodu suočavaju s vrlo
važnim razvojnim izazovom – pokušavaju uspostaviti novi oblik bliskog odnosa sa osobom koja im je
privlačna na potpuno novi način. Cilj istraživanja je ispitati percepciju kvalieta emotivnih veza kod
mladih i utvrditi prisustvo nasilja sa posebnim osvrtom na njegove pojavne oblike. Uzorak ispitanika
su činili mladi u dobi od 18 do 25 godina. Zadovoljstvo emotivnom vezom predstavlja stepen u kojem
pojedinac svoju romantičnu vezu procjenjuje kvalitetnom, a ova procjena zadovoljstva ovisi od odnosa
dobitaka i gubitaka u vezi. U svrhu procjene korištena je Skala procjene kvalitete veze (Relationship
Assesment Scale – RAS) (Adaptirana prema Šunjiić i Penezić, 2014). Za potrebe istraživanja
konstruisan je i Upitnik vezan za prisustvo nasilja u mladenačkim vezama.Rezultati istraživanja
obrađeni su detaljnom deskriptivnom analizom. Rezultati pokazuju da mladi imaju različitu
percepciju kvaliteta emotivne veze. Također se pokazalo da su mladi u svjesni postojanja problema
nasilja u vezi i da prepoznaju nasilne obrasce ponašanja. U nasilna ponašanja najčepće ubrajaju ona
kojima se nastoji dominirati i kontrolisati partner. Rezultati istraživanja mogu poslužiti kao baza za
kreiranje programa za prevenciju nasilja u mladenačkim vezama.

PORODICA I PORODIČNI ODNOSI OSUĐENOG NA KAZNU KUĆNOG ZATVORA

Jelena Srnić Nerac — 2025-01-29

Kazna kućnog zatvora, kao modalitet izvršenja kazne zatvora, poslednjih godina je postala
veoma zastupljena vanzavodska sankcija u krivičnom zakonodavstvu Srbije. Ovaj modalitet
omogućava da, umesto u zatvorskoj ustanovi, osuđeni kaznu zatvora u trajanju do godinu dana
izvršava u prostorijama u kojima stanuje. Na ovaj način svrha krivičnih sankcija se ostvaruje na
manje restriktivan način u odnosu na izvršenje kazne u zavodskim uslovima. Istraživači u svetu i kod
nas bavili su se pitanjima efekata kazne kućnog zatvora na promenu ponašanja učinioca, uticaja na
recidivizam, ekonomičnosti njene primene i doprinosa smanjenju prenaseljenosti zatvora. Retka su
istraživanja koja imaju za predmet dejstvo kazne kućnog zatvora na članove porodice koji dele životni
prostor sa osuđenim licem. Formalnim prihvatanjem izvršenja kazne zatvora u njihovom domu,
ukućani osuđenog, u najvećem broju slučajeva članovi najuže porodice, postaju aktivni učesnici u
realizaciji ove sankcije. Pored pružanja podrške, od njih se očekuje da vrše određeni stepen kontrole
osuđenog člana domaćinstva, i ostvaruju punu saradnju sa Poverenikom. Ovakve okolnosti svakako
dovode do promena u porodičnoj klimi. Stoga je cilj ovog rada da ukaže na značaj porodice u
izvršenju kazne kućnog zatvora i ispita njen uticaj na članove porodice osuđenog lica, porodičnu
dinamiku i porodične odnose.

NASILJE U ZATVORSKOM SUSTAVU TE ANALIZA STEGOVNIH PRIJESTUPA ZATVORENIKA U CENTRU ZA DIJAGNOSTIKU

Ivica Luketić — 2025-01-29

Nasilje u zatvorskom sustavu predstavlja problem kako za druge zatvorenike tako i za
sluţbenike unutar tog sustava. Rad se bavi pitanjem nasilja u zatvorskom sustavu, s posebnim osvrtom
na početak izdrţavanja kazne zatvora. Kako se u zatvorskom sustavu u Republici Hrvatskoj reagira na
nasilne počinitelje stegovnih prijestupa, jesu li izrečene stegovne mjere adekvatne počinjenom
stegovnom prijestupu kako bi nasilnog zatvorenika odvratile od budućeg nasilničkog ponašanja
tijekom izdrţavanja kazne zatvora. U istraţivačkom dijelu predstavlja se i analizira podatke o
socijalno anamnestičkim, dijagnostičkim te kriminološkim osobinama počinitelja stegovnih prijestupa
zbog nasilničkog ponašanja na samom početku izdrţavanja kazne zatvora u Republici Hrvatskoj.
Istraţivanje je provedeno na zatvorenicima počiniteljima stegovnih prijestupa, koji su prijestupe
počinili u vremenu od 1. siječnja 2020. godine do 31. prosinca 2023. godine, a koji su kaznu zatvora
izdrţavali u Centru za dijagnostiku u Zagrebu. Za istraţivanje je konstituiran Upitnik, koji je ureĎen
da prikupljeni podatci budu pogodni za primjenu multivarijantnih analiza podataka. Autor u radu daje
svoje komentare, pojašnjenja i moguće preporuke za buduća istraţivanja. Cilj rada je prikazati, kao i
upozoriti na činjenicu da ima zatvorenika koji se nastave nasilno ponašati u zatvorskom sustavu, a s
druge strane kakav je odgovor zatvorske ustanove na takvo ponašanje, uz primjenu deskriptivne
metode, sinteze podataka kao i meta analizu.

PERCEPCIJA JAVNOSTI O KOMUNIKACIJSKIM VJEŠTINAMA ODRASLIH OSOBA U ODNOSU NA SPOL

Silva Banović — 2025-01-29

Komunikacija odraslih osoba je tema brojnih istraživanja što ne iznenađuje uzimajući u
obzir važnost komunikacije i njen utjecaj na svakodnevni život. Uspješno komuniciranje možemo
svrstati među izrazito značajne životne vještine. Biološke razlike među spolovima dokazano utječu na
različitu podložnost određenim bolestima, ali i na primjetne bihevioralne razlike. Osim bioloških
razlika izvjesno je i da odgoj osoba muškog i ženskog spola, kao i društveni tretman, nisu u potpunosti
jednaki, kako zbog tradicijskih tako i kulturalnih vrijednosti, a sve navedeno ostavlja posljedice na
ponašanje i interpersonalne vještine pojedinca. Cilj ovog istraživanja bio je ispitati pecepciju
bosanskohercegovačke javnosti o postojanju razlika u komunikacijskim vještinama odraslih osoba u
odnosu na spol. Rezultati istraživanja govore u prilog tvrdnjama da postoje značajne razlike u
percepciji komunikacijskih vještina odraslih osoba u odnosu na pripadnost određenom spolu. Slabije
razvijene komunikacijske vještine, ali i različita komunikacijska očekivanja mogu dovesti do
akumuliranja stresa i pojave konflikata odnosno neprimjerenih obrazaca ponašanja uključujući
agresivne i/ili nasilne ispade. Aplikativna vrijednost ovog rada se ogleda u ukazivanju na važnost
kreiranja adekvatnih komunikacijskih pristupa prilagođenih komunikatorima, kao i pravovremenog i
odgovarajućeg tretiranja nasilne komunikacije kao vida ponašajne patologije.

КРИВИЧНО ДЕЛО НАСИЛНИЧКО ПОНАШАЊЕ НА СПОРТСКОЈ ПРИРЕДБИ ИЗ УГЛА МАЛОЛЕТНИКА КАО УЧИНИОЦА ДЕЛА

Јована Костић — 2025-01-29

У свакодневном животу данас често чујемо термин “насиље” који се обично
везује за нежељена понашања учињена у породици, у школи, према детету или брачном
партнеру. Оно се јавља у више појавних облика и оно што га карактерише јесте да се
испољава превасходно кроз облике понашања који имају за циљ физичко или психичко
повређивање другог лица. Узроци насилничког понашања су честа тема данашњице. Говорећи о
њима сва истраживања одговор траже у психологији, превасходно из разлога што је само
насиље ствар перцепције лица које га примењује. Последњих година често се помиње
постојање насиља на спортским приредбама где се као вршиоци насиља јављају углавном
особе мушког пола који посећују спортске манифестације и исте активно прате и која им
несумњиво представљају вид преусмеравања фокуса од свакодневног незадовољства када они
налазе начине да искажу то незадовољство. Имајући то у виду посебна пажња приликом
проучавања самог насиља врши се управо анализом понашања на спортским манифестацијама
а само насиље на спортским приредбама као предвиђеног кривичног дела усмерава се на
проучавање понашања малолетника као учинилаца кривичног дела који су због својих
биопсихолошких особина и ограничених интелектуалних способности подложнији прибегавању
понашањима која су пре свега афективна и поседују видове елемената насиља. Предмет рада
представља проучавање извршења кривичног дела насилничког понашања на спортским
приредбама учињених од стране малолетних учинилаца кривичних дела у којем ће бити
описано насилничко понашање као кривично дело са својим појавним облицима посматрано
кроз призму малолетника.

POLITIČKO-SOCIJALNA SATIRA PETRA KOČIĆA

Almedina Čengić — 2025-01-29

Radikalne promjene u političkom životu Bosne i Hercegovine krajem 19. i početkom 20.
stoljeća, uzrokovane turbulencijama evropskog društvenog bića, neposredno su inducirale tematska
opredjeljenja tadašnjih avangardnih pisaca. Književnost je svojom obuhvatnošću postala najpogodniji
način za popularisanje naprednih ideja o demokratizaciji postojećih društvenih i državnih struktura.
Dogovorom velikih evropskih sila na Berlinskom kongresu (1878), pod silnicama povijesnih
promjena, nestajalo je Otomansko carstvo, a na njegovim i drugim teritorijama formirale su se nove
nacije i države. Pravo upravljanja u civilnim poslovima pripalo je Austro-Ugarskoj monarhiji, a
vjerska pitanja ostala su u nadležnosti sultana u Carigradu. Bosna je postala “corpus separatum”,
zbog kompleksnog dualističkog usoja K. u. K. monarhije, kojim je upravljalo Ministarstvo finansija.
Nova vlast, uspostavljena vojnom silom, provodila se krutim administrativnim aparatom s upotrebom
njemačkog jezika. Anomija društva, sekularizacija i prisila, kao globalne kategorije u periodu krute
vladavine K. u. K. dovela je do radikalnih promjena u kojoj je na udaru bila najsiromašnija kategorije
tadašnje popoulacije – seljaci. Nametanje poreza, kazne, hapšenja, nasilno oduzimanje zemlje i stoke,
pravo na život i egzistenciju pobudili su interese u avangardnih književnih krugova koji su započeli
literarnu borbu za poboljšanje takvog stanja i težnju za uspostavom demokratskih jednakosti.
Bosanskohercegovački pisac iz srpskog naroda, Petar Kočić, svoje napredne liberarne, stavove o
nepravdi koju trpi njegov narod, izravno je prenio u satiru “Jazavac pred sudom”. Idejna poruka
skrivena u postupcima izgradnje fabule, karakterizacije likova i indirektnog inkorporiranja
humoresknih dijelova rezultirala je suprotstavljanjem i ironijskim odnosom prema nasilnom
ponašanju vlasti. Cilj ovog rada je, metodom istraživanja, analize i dokazivanja, potvrditi koliko
satira kao žanrovska kategorija pogoduje umjetničkom izražaju neposredno povezanom sa kritičkim
stavovima o političkom nasilju. Namjera nam je objasniti stav pisca, koji u svojoj krajnjoj konstanticiji
plasira ideju o reakciji rezigniranog čovjeka postavljenog na rub egzistencije.

DEČIJI BRAKOVI I IZLOŽENOST RODNO ZASNOVANOM NASILJU U ROMSKOJ ZAJEDNICI

Ljupka Mandić Kelijašević — 2025-01-29

Dečiji, rani i prinudni brakovi predstavljaju negativnu društvenu pojavu i oblik kršenja
prava deteta a prisutni su kako u opštoj populaciji, tako i u romskoj zajednici. Često se tumače
uklopljeni u stereotip o romskoj tradiciji, ali se pretpostavlja da se javljaju najčešće uz siromaštvo,
nedostupnost obrazovanja i zdravstvene zaštite, život u patrijahalnim porodicama. Ovaj rad analizira
veze ranih, dečijih i prinudnih brakova u romskoj zajednici i rodno zasnovanog nasilja. Putem analize
na primeru romskih porodica ukazuje se na problem dečijih brakova u romskoj zajednici u Srbiji,
približava se položaj romskih devojčica i njihova izloženost nasilju, kao i postojeće mere za pomoć.

TAMNA BROJKA VIKTIMITETA I RIZIK OD VIKTIMIZACIJE BESKUĆNIKA U BOSNI I HERCEGOVINI (2024)

Miodrag Simović — 2025-01-29

Beskućnici su kategorija ţrtava koja je nezaštićena u Bosni i Hercegovini. To su osobe koje
se nalaze u visokom riziku od viktimizacije, bilo da je riječ o bh. graĎanima ili migrantima koji u
Evropu nastoje doći preko Bosne i Hercegovine. Prema dokumentima Ujedinjenih nacija, postoje dvije
kategorije beskućništva: apsolutno i relativno. Prema rezultatima viktimološkog istraţivanja, u BiH su
prisutne obje kategorije, ali su i jedna i druga pravno nezaštićene. Upravo zbog toga, ali i zbog
rezultata drugih viktimoloških istraţivanja u svijetu koja ukazuju na visoki rizik od viktimizacije ove
kategorije stanovništva, u radu se predstavlja aproksimativan obim ovog viktimološkog problema u
Bosni i Hercegovini i u skladu sa najboljim praksama - odgovarajuće mjere pravne zaštite i
zadovoljavanja potreba beskućnika u demokratskim društvima.

KARAKTERISTIKE NASILJA NAD STARIJIM OSOBAMA U SRBIJI

Zoran Vesić — 2025-01-29

Starenje stanovništva jedan je od vodećih izazova sa kojim se suočava Republika Srbija.
Aktuelni demografski podaci, kao i predikcije, pokazuju da će se u budućnosti ovaj trend nastaviti. Sa
druge strane, imajući u vidu neke od izazova sa kojima se starije osobe suočavaju, poput zdravstvenih
problema, usamljenosti, slabljena kontakata sa članovima porodice i prijateljima, ekonomskih i sl.
kvalitet života se menja, odnosno postaju u sve većoj meri zavisni od drugih osoba. Takođe, kao jedna
od sve učestalijih pojava javlja se i nasilje nad starijim osobama, što ne samo da utiče na kvalitet
života već predstavlja i rizik po bezbednost i može ugroziti pravo na život. Predmet ovog rada
predstavlja istraživanje pojave nasilja nad starijim osobama u Republici Srbiji. U okviru rada biće
prikazani rezultati istraživanja koje je za cilj imalo da se ispita učestalost nasilja nad starijim
osobama u Srbiji, uključujući finansijsko, emocionalno, fizičko i seksualno nasilje, kao i
zanemarivanje. Istraživanje je sprovedeno na reprezentativnom uzorku od 1.200 ispitanika. Glavni
nalazi istraživanja pokazuju da je nasilje nad starijim osobama u Srbiji značajan društveni problem, a
njemu su posebno izložene starije žene i osobe starije od 85 godina. Razumevanje i prepoznavanje
različitih oblika nasilja su ključni koraci ka razvoju efikasnih preventivnih i intervencijskih
mehanizama. Imajući u vidu dobijene podatke, možemo reći da ovo istraživanje pruža osnovu kako za
dalje istraživanje ovog fenomena, tako i za izradu preporuka za prevenciju nasilja nad starijim
osobama.

NASILJE U PORODICI U REPUBLICI SRPSKOJ KROZ ZAKONODAVNI OKVIR

Svetlana Ristić — 2025-01-29

Nasilje u porodici predstavlja jedan od najtežih socijalnih problema savremenog društva.
Iako je postojao oduvijek, tek krajem prošlog vijeka, s aktuelizacijom pitanja rodne ravnopravnosti,
ovaj problem polako ulazi u sferu društveno nepoželjnih ponašanja koja se počinju zakonski
sankcionisati. Aktuelnost ovog problema u zakonodavstvu proizilazi upravo iz ozbiljnih i štetnih
posljedica koje ostavlja na članove porodice, a posebno na djecu i na žene. Potreba da se preventivno
djeluje, što je suština zakonskog uređenja ove oblasti, proizilazi iz mnoštva međunarodnih dokumenata
koji su u međuvremenu doneseni i koji su postali sastavni dio nacionalnog zakondavstva zemalja koje
su ih potpisale. Bosna i Hercegovina, a time i Republika Srpska, potpisnica je svih međunarodnih
dokumenata koji se odnose na ovu tematiku, čime se stekla obaveza da se njihove odredbe ugrade u
postojeći pravni sistem. U Krivičnom zakonu Republike Srpske nasilje u porodici prepoznato je kao
vrsta krivičnog djela 2000. godine, a 2005. godine usvaja se prvi Zakon o zaštiti od nasilja u porodici,
kojim se ova oblast prvi put izdvaja kao posebno zakonski uređeno područje sistemskog djelovanja
državnih organa. Sama složenost nasilja u porodici kao društvene devijacije i potreba za boljom
društvenom reakcijom na nasilje nametnula je potrebu za zakonom koji će efikasnije odgovoriti na
nasilje u porodici. Od tada pa sve do danas oblast zaštite i podrške žrtvama nasilja u porodici stalno
se zakonski unapređuje, o čemu govori nekoliko izmjena i dopuna zakona, ali i donošenje potpuno
novog zakonskog rješenja 2012. godine. Sada se nalazimo pred izradom novog zakona. U radu je
prikazan razvoj zakonodavstva vezanog za regulisanje postupanja i procesuiranja nasilja u porodici u
pravnom sistemu Republike Srpske, s osvrtom na razloge koji su doveli do već pomenutih promjena
zakonske regulative.

O TEORIJAMA, POLITIKAMA I PRAKSAMA BORBE PROTIV SIROMAŠTVA ILI SIROMAŠNIH? SOCIOLOŠKA ANALIZA

Milana Ljubičić — 2025-01-29

tekstu će biti riječi o naučnim teorijama, politikama i praksama borbe protiv siromaštva,
a ključno pitanje kojim ćemo se baviti je da li diskursi, društvene strategije i akcije koje ciljaju na
smanjenje materijalne bijede rade za ili protiv siromašnih. Nema nikakve sumnje da je siromaštvo
sveprisutna realnost (i) u savremenom svijetu, da dobija iznenađujuće razmjere čak i u razvijenim
društvima, kao i da su pokušaji da se izađe na kraj sa ovim drušvenim izazovom uglavnom neuspješni.
Ljudi koji žive iskustvo siromaštva suočavaju se sa nizom nevolja počev od elementarne nemaštine
preko diskriminacije do nemogućnosti da ispolje svoje ljudske kapacitete, a to je, kako nas uče kritički
orijentisani sociolozi, jedan od najtežih zločina. Nadalje, kako dominatni naučni pristupi i ekspertske
inicijative, tako i normativna rješenja i prakse siromašnom po pravilu pripisuju odgovornost za
bivanje na društvenoj margini. U naučnim istraživanjima ućutkan je njegov glas, a primjena strategija
i mjera socijalne politike koje bi trebale da pomognu da se okonča siromaštvo, ograničena je na one
koji se upodobljavaju formalno i neformalno normiranom kalupu milosrđa. Drugačije kazano, nad
siromašnim se sprovodi otvoreno i simboličko nasilje. Paradoksalno, ono kao takvo nije notirano, iako
se dešava u vremenu koje obilježava opšteprihvaćeni diskurs o političkoj korektnosti i o vladavini
ljudskih prava.

NASILJE U GINEKOLOŠKO - AKUŠERSKIM USTANOVAMA REPUBLIKE SRBIJE

Svetlana Janković — 2025-01-29

U poslednjih nekoliko godina žene širom sveta su ukazale da trpe akušersko nasilje u
ginekološko-akušerskim ustanovama. Brojna istraživanja međunarodnih organizacija potvrđuju da su
žene izložene zlostavljanju i nehumanom i degradirajućem postupanju u svim aspektima tokom zaštite
svog reproduktivnog zdravlja. Akušersko nasilje uvek počinje verbalnim zlostavljanjem, a može se
završiti fizičkim nasiljem s fatalnim ishodom. U svakom obliku akušerskog nasilja uočeni su različiti
intenziteti nasilja s različitim stepenom posledica. Pojmovno u praksi to je postupanje prema ženama
u ginekološko-akušerskim ustanovama i nije u skladu s međunarodnim propisima i standardima, kao
ni u skladu s domaćim normama. Žene koje su boravile u ginekološko-akušerskim ustanovama
Republike Srbije, javno su objavile svoja negativna iskustva u medicinskom tretmanu od trenutka
ulaska u ustanovu do poslednje faze u pružanju medicinske usluge. Tako se iskristalisalo 16 vrsta
doživljenog nasilja nad ženama tokom različitih medicinskih tretmana u ginekološko-akušerskim
ustanovama. Stotine žena podelilo je svoje iskustvo ginekološko-akušerskog nasilja u srpskim
porodilištima – na forumima, u komentarima ispod medijskih objava, u privatnim Fejsbuk grupama,
podstaknute pričom onih koje su javno istupile u medijima ispričavši kako izgleda biti porodilja u
srpskom porodilištu. Neke su prvi put govorile, neke su ponovile svoju priču, neke su prošle kroz
traumatične događaje godinama ranije. Razlikuju se imena ustanova, lekara i babica, razlikuju se
gradovi, i različiti su ishodi teških porođaja. Dve stvari su ostajle iste – trauma čije posledice žene i
danas osećaju, a koja je nastala kao direktna posledica verbalnog i fizičkog nasilja zdravstvenih
radnika i ćutanje onih koji ne bi smeli da ćute – nadležni zdravstveni radnici i institucije. Zajedničko
je i da akušersko nasilje ima sve elemente sistemskog kršenja prava žena u zaštiti njihovog
reproduktivnog zdravlja

KOGNITIVNO RESTRUKTURIRANJE KAO METOD SPREĈAVANJA NASILJA USLED BESA

Nikola Petrović — 2025-01-29

Poslednjih godina bes je počeo da se prepoznaje kao značajan društveni problem vredan
kliničke paţnje i sistematskog istraţivanja. Trenutno tretman izbora u svetu za ovaj problem je
kognitivno bihejvioralna terapija. Ovaj tekst analizira tehniku ove terapije pod nazivom kognitivno
restrukturisanje kao metodu suzbijanja besa s ciljem promovisanja emocionalne dobrobiti i
konstruktivnog rešavanja konflikata kako bi se istovremeno suzbilo i nasilno ponašanje koje proizilazi
iz tog besa. Postoje različite prednosti primene ovakvog pristupa kod osoba koje imaju probleme sa
besom, ali postoje i neka ograničenja koja će biti razmatrana u ovom radu. Pored navedenog, rad
predlaţe i konkretne mere prevencije koje bi se mogle primeniti već na nivou srednjih škola i koje bi,
bar teorijski, trebalo da utiču na smanjivanje intenziteta i kvalitativnu promenu emocije besa u
zdraviju emociju nezadovoljstva. Ovakvi programi bi mogli smanjiti procenat ljudi koji bi se javili za
tretman u budućnosti, ali i promeniti svest ljudi o tome kako bes nastaje i kako ga moţemo
kontrolisati.

KRITIČKI PRISTUP MALOLJETNIČKOM PRESTUPNIŠTVU: TEORIJA, ALTERNATIVE

Ljubinka Lazić — 2025-01-29

Eskalacija pojave prestupničkog ponašanja maloljetnika i društvena zabrinutost za ovaj
problem ukazale su na potrebu dubljeg ispitivanja i traganja za društvenim razlozima ove pojave. S
tim u vezi pristupilo se promišljanju o uticaju strukturnih i sistemskih društvenih faktora na pojavu
maloljetničkog prestupništva. Fokus ovog rada je na sociološkom razmatranju problema prestupništva
u okviru kojeg se fokus stavlja na pitanja moći, društvenih nejednakosti, normi, stereotipa i stigme.
Istraživačko pitanje na koje se traži odgovor u ovom radu je da li društvene strukture i funkcionisanje
utiču, odnosno na koji način utiču na pojavu i razvoj maloljetničkog prestupništva te na
resocijalizaciju mladih prestupnika. Iako se kritičkom pristupu maloljetničkom prestupništvu daje
zamjerka jer zanemaruje psihološke i porodične faktore, ona je značajna za razumijevanje jer odvlači
pažnju sa represivnog pristupa djeci prestupnicima dajući holistički odnos društva. Ova teorija
implicira značaj promovisanja principa društvene pravde, socijalne uključenosti, jednakosti i slobode
pristupa kao ključnih elemenata u društvenom odgovoru na problem maloljetničkog prestupništva.
Značajan zaključak ovog rada jeste da za rješavanje problema maloljetničkog prestupništva treba
razvijati konkretne i efikasne sistemske i alternativne akcije gdje naglasak treba da bude na prevenciji
u vidu ostvarivanja društvenih promjena i odnosa prema maloljetnicima društveno neprihvatljivog
ponašanja.

MEDIJSKO NASILJE: NAMETANJE TRENDA HIPERSEKSUALIZACIJE I OBJEKTIVIZACIJE ŽENSKOG TIJELA

Ružica Ljubičić — 2025-01-29

Svrha je ovog rada identifikacija medijskog nasilja i štetnog utjecaja zahvaljujući trendu
hiperseksualizacije žena u medijskom prostoru i društvenim mrežama. Cilj je rada utvrditi uzročnoposljedične
veze trenda hiperseksualizacije te koliko je taj trend povezan s patrijarhalnom matricom
prema kojoj su žene subordinirane, odnosno podređene muškarcima. Simbioza medija, društvenih
mreža i korisnika/ca svoje uporište ima u određenim društvenim obrascima, a jedan od dominantnih je
seksualna objektivizacija žena i djevojčica. Zabrinjavajuća je činjenica da se ovaj trend prenosi na
maloljetne djevojčice koje se na društvenim mrežama predstavljaju kroz eksplicitne sadržaje uz
vulgarno izražavanje. Važno je upozoriti na to da se ovaj trend ne odnosi samo na objave koje ciljaju
muškarce nego i na one koje ciljaju same žene. Takva usredotočenost na seksualizirane prikaze možda
se ne čini strateškom s obzirom na mnoštvo dokaza koji ukazuju na to da je žene prilično negativno
ocjenjuju zbog nametanja nemogućih standarda. Međutim, prikaz žena i djevojčica i dalje ostaje
ograničen. Prezentirane su kao gotov proizvod spreman na grubi kontekst konzumacije. Posljedica su
takvih kreiranja sadržaja povratne informacije u kojima se očituju mizoginija i seksizam, što ovaj
problem čini kompleksnijim i zahtijeva određene intervencije. Takvi nalazi u cjelini upućuju na to da
korisnici/ce koji preferiraju hiperseksualizirani sadržaj, kao i sama društvena zajednica, moraju
promijeniti način na koji tretiraju djevojčice i žene. Naime, pretjerana seksualizacija i stereotipi koji
se stvaraju o ženama i djevojčicama na društvenim mrežama desenzibiliziraju mlađe generacije na
mizogina i nasilna ponašanja dopuštajući onima koji su novi/e na društvenim mrežama da misle kako
je ovaj problem u redu, odnosno da se podrazumijeva.

ALIJENACIJA KAO OBLIK EMOCIONALNOG ZLOSTAVLJANJA DJETETA

Mirjana Pavićević — 2025-01-29

Svjedoci smo brzih, neizbježnih i izazovnih promjena u svim segmentima društva. Problemi
pojedinca i porodice postaju pojačani i složeni. Današnjica predstavlja izazov i za proces prekida
porodične zajednice. U procesu prekida bračne/vanbračne zajednice, u zavisnosti od stepena saradnje
roditelja, zavisi i stepen bezbjednog, sigurnog okruženja za pravilan psiho-fizički razvoj djeteta.
Nerijetko se dešava da roditelji usljed nemogućnosti da naprave jasnu distinkciju između partnerske i
roditeljske uloge, uvuku djecu u partnerski konflikt, pa na taj način započinje proces alijenacije.
Proces alijenacije je gotovo ireverzibilan proces čije posledice porodica, a konkretno djeca, osjećaju
godinama kasnije. Alijenacija zapravo predstavlja oblik emocionalnog zlostavljanja djeteta, gdje
roditelji koristeći se suptilnim strategijama, daju djetetu razvojno neprimjerenu moć odlučuvanja o
važnim porodičnim pitanjima. Ovaj rad će objasniti fenomen alijenacije. Fokusiraćemo se na koncepte
kao što su splliting, afektivna vezanost između roditelja i djece, kao i na ulogu institucija u postupanju
sa disfunkcionalnim porodicama u kojima se prepoznaje alijenacija

OTVORI KNJIGU, OTVORI SRCE: ULOGA ROMANA ZA MLADE U PREVENCIJI VRŠNJAČKOG NASILJA

Aksinja Kermauner — 2025-01-29

Nasilje je složen koncept koji se može pojaviti u različitim oblicima i kontekstima. Definira se
kao upotreba fizičke, emocionalne, psihološke ili verbalne sile protiv druge osobe ili grupe. Vršnjačko
nasilje je svaki oblik agresivnog ponašanja koji se javlja između djece ili adolescenata u istoj
starosnoj ili vršnjačkoj grupi i može nanijeti štetu žrtvama u obliku fizičkih ozljeda, emocionalnih
problema, socijalne izolacije i drugih negativnih posljedica. Često se nasilje provodi putem interneta
ili digitalnih tehnologija; takozvano online nasilje ili cyberbullying. Zbog ozbiljnih posljedica
izloženosti vršnjačkom nasilju, neophodno je uspostaviti preventivne mjere kako bi se to spriječilo, jer
se radi o ozbiljnom i značajnom problemu koji zahtijeva integrirani pristup u društvu, školi i kućnom
okruženju. Omladinski roman "Orfejeva lira", koji se, između ostalih tema poput međugeneracijskih
odnosa i značaja suradnje te pomoći sporta u izgradnji ličnosti, bavi i temom nasilja u školi, može
pomoći u suzbijanju vršnjačkog nasilja na nekoliko načina: Podizanje svijesti; empatičko
razumijevanje; identifikacija; izgradnja hrabrosti; poticanje dijaloga; učenje rješavanja sukoba;
autonomija i razvoj samorefleksivne inteligencije koja potiče razmišljanje vlastitim umom. Zajedno,
ovi faktori mogu doprinijeti stvaranju sigurnijeg okruženja s više poštovanja u školi i smanjenju
učestalosti vršnjačkog nasilja. Prema posljednjim podacima u Sloveniji, više od 30% mladih su žrtve
nasilja. To znači da moramo učiniti sve što možemo da spriječimo vršnjačko nasilje.

BULLING AND MOBBING AS SOCIAL PROBLEMS OF THE MODERN EDUCATIONAL ENVIRONMENT

Olga Mikhailova — 2025-01-29

This article presents an analysis of foreign and Russian psychological research on the problem bullying and mobbing. The concepts of “mobbing” and “bullying”, their essential characteristics, types, features of manifestation, social structure and means are considered. The definition of the concept of “psychologically safe educational environment”, which is considered as a condition for preventing mobbing and bullying, is analyzed. The content of the article reveals how bullying and mobbing cause real harm to all participants in the educational process. Victims experience both physical aggression and psychological trauma. As a consequence, problems with academic performance, reluctance to attend school, manifestations of self-destructive behavior. Aggressors develop the wrong idea about conflict resolution and the norms of social interaction in general, which often leads them to crime. Witnesses, although not directly involved in bullying, nevertheless experience such negative emotions as fear of being in the victim’s place, powerlessness, and a negative attitude towards school. Teachers, after situations of bullying and mobbing, often experience a feeling of inadequacy and powerlessness, and the risk of administrative penalties. Negative feelings worsen when the situation gets out of control and these forms of violence lead to physical damage, suicidal behavior, and conflicts with parents. The author of the article believes that an important technology to combat school violence is the creation of an educational environment free of violence. This will become possible only with the introduction of diagnostic, preventive and psychocorrection programs aimed at preventing bullying and mobbing. The following methods can achieve the greatest effectiveness in prevention: 1) regular interaction of psychologists and teachers with parents; 2) conducting training sessions for teachers and students; 3) the intensity of work with teachers and children to implement the school’s corporate policy regarding the suppression of episodes of violence.

REAGOVANJE NA NASILJE I KRIMINAL U POSTMODERNOM DRUŠTVU

Nadežda Gudelj — 2025-01-29

Nasilje poprima ekspanziju u svim sferama, ali sa razvojem društva poprima i svoje nove
karakteristike koje ukazuju na jedan poremećen sistem vrijednosti u postmodernom društvu. U
pоstmоdеrnоm društvu pеnаlnа pоlitikа је оkrеnutа kа prаgmаtičnim cilјеvimа sоciјаlnе kоntrоlе,
kоја pоdrаzumјеvа uprаvlјаnjе rizicimа uz štо mаnjе trоškоvе. Nasilje i krimanal su pojave koje su
najčešće u simbiozi. Krivični zakon ima tačno određene smjernice i sankcije za sve one koji
narušavaju zakonske norme u društvu. Ipak nekada su te zakonske reakcije na nasilje i kriminal po
mišljenju javnosti blage i nemaju adekvatan uticaj kada je u pitanju resocijalizacija prestupnika i
osuđenih lica, što se često odražava i na njihovu neadekvatnu reintegraciju u društvo i ponovni
recidiv.

PREVENCIJA NASILJA U ŠKOLI

Ibrahim Kadrić — 2025-01-29

U ovom radu analiziramo pojam nasilja sa posebnim akcentom na nasilje prema djeci.
Nasilje je neodvojivi dio ljudske vrste od samog početka, čak je i u svetim knjigama prisutna alineja o
Adamovim sinovima Abelu i Kainu, gdje Kain ubija Abela zbog ljubomore. Različiti su motivi za
nasilje, Erich Fromm se u svom kapitalnom djelu ''Anatomija ljudske destruktivnosti'' pozabavio ovim
fenomenom, tačnije uzrocima i posljedicama ljudskih tendencija prema nasilju. Djeca kao najranjiviji
dio naše populacije su svakodnevno izložena različitim tipovima nasilja kako od odraslih, tako i od
svojih vršnjaka. Pošto djeca nemaju mehanizme odbrane i sprječavanja nasilja, dužnost savjesnih
nacija i vlada jeste da usvoje mjere koje će zaštititi djecu, te odrediti kaznu za prestupnike. U nastavku
analiziramo mjere prevencije nasilja nad djecom u svijetu, susjednim državama i Bosni i Hercegovini.
Na kraju, predlažemo oslanjanje na INSPIRE strategiju kao polaznu osnovu zbog nepostojanja
unificiranog strateškog pristupa za prevenciju nasilja na državnoj razini.

INSTITUCIONLNA SREDSTVA BORBE PROTIV NASILJA POLITIČKOG EKSTREMIZMA – PRIMER NEMAČKE

Zorica Mršević — 2025-01-29

Predmet izlaganja su primeri institucionalnog delovanja protiv političkog ekstremizma radi
sprečavanja eskalacije nasilnog ispoljavanja mržnje i netolerancije. U tekstu su navedeni i konkretni
primeri nasilnih incidenata krivičnopravnog karaktera, kao i protivreakcije u Nemačkoj. Krajem
januara 2024. više od milion ljudi demonstriralo je širom Nemačke protiv desničarskog ekstremizma,
za zaštitu demokratije i protiv “remigracije”, tj. plana ekstremne desnice da se iz Nemačke deportuju
milioni ljudi inostranog porekla. Protesti protiv planiranja remigracije su postali trajni talas
građanskog nezadovoljstva, nastavak masovnih protesta protiv antisemitizma i antiislamizma koji su
eskalirali krajem 2023. Tada su najviši predstavnici vlasti davali snažne javne izjave protiv nasilja
političkog ekstremizma, podsećajući da je Evropska unija zasnovana na vrednostima poštovanja
ljudskog dostojanstva, slobode, demokratije, jednakosti, vladavine prava i poštovanja ljudskih prava,
uključujući prava pripadnika manjina. EU se nedvosmisleno protivi svim oblicima mržnje i
diskriminacije po bilo kojoj osnovi, rasnom ili etničkom poreklu, veri ili uverenju, polu, seksualnoj
orijentaciji, starosti ili invaliditetu. Davanje institucionalnog odgovora na rastući antisemitizam je
zadatak i vladine institucije Poverenika za borbu protiv antisemitizma. Kao institucionalno reagovanje
na poltički ekstremizam doneti su zakoni, prvi je protiv govora mržnje na internetu. Drugi omogućava
tzv. "optužnicu protiv sudije" kao instrument odbrane ustavne države koji omogućava lakše uklanjanje
iz sudstva "neprijatelja ustava" tj. pristalica političkog ekstremizma. Treći je Zakon o promociji
demokratije koji osnažuje inicijative protiv političkog ekstremizma i protiv antisemitizma, protiv kojih
se borba ne može voditi samo snagama bezbednosti, već se moraju ojačati i društvene snage, jer se
mržnji i ekstremizmu mora oduzeti prostor, i to svuda, na društvenim mrežama, u školama ili na ulici.
Zaključuje se, na primeru Nemačke, da se suprotstavljanje nasilju političkog ekstremizma u
evropskom ambijentu vodi institucionalnim, unutardržavnim, međunarodnim mehanizmima, ali i
građanskim protestima.

MOBBING KAO OBLIK NASILJA – PRAVNI I SOCIOLOŠKI ASPEKTI

Dijana Gracin — 2025-01-29

Idu li kolege na kavu poslije posla bez da vas zovu? Upadaju li vam često u riječ i
omalovažavaju vaše ideje, ponašanje? Zovu vas nadimkom koji ne volite, a šef učestalo vama daje
„najdosadnije“ zadatke ili ih uopće ne dobivate? Ako se neko od ovih ponašanja odvija jednom tjedno
ili češće kroz duži vremenski period (šest mjeseci ili više) vrlo lako se radi o žrtvi mobbinga, tj.
zlostavljanja na radu. Glavni cilj ovoga istraživanja jest pružiti pregled relevantne literature u
području zlostavljanja na radu kao obliku nasilja te analizirati njihove pojavne oblike u Republici
Hrvatskoj. Empirijska analiza temelji se na sekundarnim izvorima, prvenstveno podacima Državnog
zavoda za statistiku u promatranom razdoblju, od 2018. do 2022. godine. Punoljetni počinitelji
kaznenih djela analiziraju se u odnosu na spol, vrstu počinjenog kaznenog djela (zlostavljanje na
radu, spolno uznemiravanje i zlostavljanje i ponižavanje mlađeg ili podređenog u službi) i izrečene
kaznenopravne sankcije. U radu se raspravlja o uočenim trendovima prijavljenih, optuženih i
osuđenih počinitelja odabranih kaznenih djela, te shodno tome kritički pristupa analizi blage kaznene
politike u Republici Hrvatskoj. Osobito se problematizira primjena uvjetne kazne zatvora. U radu se
elaboriraju različiti aspekti ove negativne društvene pojave, a poseban naglasak, pored pravnoga,
stavljen je na sociološke aspekte mobbinga. Istraživački rad temelji se na postojećim znanjima o temi,
ukazuje na moguće implikacije za budući razvoj i predlažu moguća rješenje de lege ferenda.

RAZVOJ PREDUZETNIŠTVA U FUNKCIJI PREVENCIJE NASILJA

Kristina Bobrek Macanović — 2025-01-29

Jedna od karkateristika tržišta Zapadnog Balkana je visoka sotpa nezaposlenosti, a posebno
visoka stopa nezaposlenosti mladih. Uzroci se kreću od generalno niske privredne aktivnosti, sporog
ekonomskog rasta, do zastarjelih i nepralgođenih nastavnih planova i programa. Sve to vodi ka
dugoročnoj nezaposlenosti mladih, što često razultira nezadovoljstvom, socijalnom isključenošću i
lošom socijalnom slikom cijele porodice. Sa druge strane, brojna istraživanja dokazuju povezanost
između nezaspolenosti i nasilja, posebno nasilja u porodici. Muškarci koji su nezaposleni ili ostanu
bez posla, često izazivaju nasilje u porodici, dok žene koje ostanu bez posla postaju žrtve porodičnog
nasilja. Upravo zbog toga, naš rad se bavi idejom podsticanja i razvoja preduzetnišva, posebno
omladinskog preduzetništva, kako bi se kroz zapošljavanje i samozapošljavanje uticalo preventivno na
pojavu nasilja u porodici i nasilja u društvu uopšte. Kroz rad smo definisali početnu hipotezu koja
glasi „Podsticanje preduzetništva pozitivno utiče na prevenciju nasilja". Stavovi dobijeni
istraživanjem u studentskoj populaciji pokazuju da usmjerenost na politike koje smanjuju
nezaposlenost ili pružaju podršku nezaposlenima kroz podsticanje preduzetništva mogu smanjiti
nasilje i poboljšati javno zdravlje.

IZAZOVI I NOVE PRAKSE U SUZBIJANJU NASILJA NAD ŽENAMA

Tamara Marić — 2025-01-29

U toku poslednje decenije, nasilje u partnerskim odnosima i nasilje nad ženama su aktuelne
teme kojima se svakodnevno popunjava medijski prostor i kao takve se, veoma navalentno, nameću
kao težak izazov sa kojim se suočava društvo u cjelini. Nasilje u ovom segmentu, sa svim svojim
elementima i karakteristikama, pod uticajem različitih egzogenih procesa, predstavlja kršenje
temeljnih ljudskih prava na život, sigurnost i dostojanstvo. Upravo zato zaštita fizičkog i psihičkog
integriteta žena jeste u fokusu brojnih međunarodnih dokumenata i međunarodnih standarda koji
imaju za cilj suzbijanje ovog problema kroz sistemske promjene. Nastojanje da se ukaže na
komplesnost partnerskog nasilja u savremenom društvu veoma je bitno zbog sve veće
rasprostranjenosti i novih pojavnih oblika ove vrste nasilja. Iako su već pokrenute brojne aktivnosti u
smislu usvajanja različitih zakonskih i normativnih rješenja, okvirnih strategija i akcionih planova, još
uvijek je stanje na terenu veoma alarmantno na način da stvarni problemi sa kojima se suočavaju žene
i djevojčice, koje su pretrpjele neki oblik nasilja, još uvijek u značajnom procentu ostaju neriješeni u
mnogim značajnim segmentima njihovog života.

SEKSUALNA IZNUDA KAO PRIKRIVENA KORUPCIJA I SEKSUALNO NASILJE

Vesna Iliktarević — 2025-01-29

Seksualna iznuda – sextortion, definisana kao oblik seksualnog i rodno zasnovanog nasilja,
ali i kao oblik korupcije, postala je predmet istraživanja od 2008. godine, kada je Međunarodno
udruženje sutkinja (IAWJ) prepoznalo ovu pojavu kao alarmantnu. Iako su učinjeni određeni napori
da ova koruptivna pojava bude vidljivija i da se nađu rješenja da se zaustavi, i dalje je seksualna
iznuda globalni fenomen i problem. Ova pojava prisutna je, kako su pokazala dosadašnja istraživanja,
u različitim sektorima, privatnim i javnim, i u Bosni i Hercegovini. Ipak, o seksualnoj iznudi malo se
javno govori, a u slučajevima, i kada zauzmu medijski i javni diskurs, uglavnom se stigmatizuje žrtva,
umjesto da posljedice i odgovornost snosi počinilac seksualne iznude. Kao u mnogim drugim
zemljama, tako i u Bosni i Hercegovini, pojam seksualne iznude nije inkorporiran u zakone niti u
pravne ili etičke propise. Seksualna iznuda, kao spoj seksualnog uznemiravanja, iskorištavanja i
zlostavljanja sa pozicije moći, nadređenosti i autoriteta, još nije formalno-pravno prepoznata. Ovaj
rad bavi se proučavanjem različitih aspekata fenomena seksualne iznude, istražujući šire implikacije i
faktore koji doprinose ovoj pojavi. U radu ćemo proučiti kako neprihvatljivost seksualne iznude
proizlazi iz narušavanja osnovnih ljudskih prava. Ova vrsta zloupotrebe moći može imati dugoročne
štetne posljedice po žrtve seksualne iznude, ali implicira i razne društvene devijacije. U fokusu rada će
biti značaj osvješćivanja cjelokupne javnosti, medija, političara i političarki, naučne zajednice i
predstavnika i predstavnica radnih i drugih oblasti, o štetnim posljedicama seksualne iznude, kako na
individualnom, tako i na društvenom nivou. Takođe, u radu ćemo istražiti mogućnosti integracije
termina seksualna iznuda u relevantne zakone i to da li pravno prepoznavanje ovog pojma može biti
ključno u borbi protiv ove vrste korupcije i zaštiti žrtve.