Dihotomija starosne dobi djeteta u krivičnom zakonodavstvu Republike Srpske

Abstract

Krivično zakonodavstvo Republike Srpske koristi pojam djeteta koji obuhvata širi dobni raspon sa različitom zakonskom klasifikacijom, pravima i obavezama. Predmet interesovanja ovog rada jest međusobno suprotstavljen položaj djece prema kojima je zbog starosne dobi isključena primjena krivičnih sankcija i drugih mjera propisanih krivičnim zakonodavstvom i djece prema kojima je krivično djelo počinjeno. S obzirom na sva dosadašnja dostignuća u posebnom položaju ove kategorije djece prisutne su težnje snižavanja starosne dobi djeteta u primjeni krivičnog zakonodavstva. S druge strane imamo suprotne težnje, ostvarene izmjenama krivičnog zakonodavstva, gdje je položaj djeteta kao oštećenog (žrtve) krivičnog djela definisan povišenom dobnom granicom u odnosu na ranija zakonska rješenja. Prisutna zakonska dihotomija zahtijeva ozbiljno naučno promišljanje o potrebi njenog prevazilaženja postavljanjem zajedničke dobne granice neuračunljivosti djeteta kao učinioca krivičnog djela i njegove žrtve (oštećenog) kod pojedinih krivičnih djela. U tom smislu posebno ukazujemo na određivanje dobne granice oštećenog kod krivičnih djela seksualnog zlostavljanja i iskorištavanja djeteta. Razdvajanje jedne kategorije djece, sa okvirno identičnim anatomskim i psihološkim odlikama, po tim osnovama teško se može opravdati naučnim i stručnim argumentima. Radi boljeg razumijevanja i potrebe da se ova osjetljiva materija uredi skladno, ukratko se osvrćemo na normativne osnove i perspektive položaja djeteta kao učinioca i žrtve krivičnog djela u domaćem i uporednom krivičnom pravu, kao i međunarodnim dokumenatima.