DRUŠTVENO-EKONOMSKI IZAZOVI RAZVOJA PRIMJENOM PREKOGRANIČNIH MERDŽERA I AKVIZICIJA
DOI:
https://doi.org/10.7251/SVR1510016AAbstract
Tokom posljednje tri decenije došlo je do znaĉajne globalizacije poslovanja. Razlog za to je traganje za novim izvorima konkurentske prednosti, deregulacija trţišta, brzina promjena na globalnom nivou, procesi tranzicije i privatizacije, restrukturiranje, strategijska namjera da se zadovoljavaju potrebe što većeg broja potrošaĉa širom svijeta i dr. U takvoj konstelaciji odnosa na znaĉaju je dobio i eksterni metod rasta preduzeća, odnosno poslovne kombinacije – merdţeri i akvizicije. Kako je došlo do povećanja obima realizovanih poslovnih integracija na nacionalnom nivou, tako su i na meĊunarodnom nivou prekograniĉna spajanja, kupovine i preuzimanja preduzeća, kao jedan od oblika internacionalizacije, doţivjela ekspanziju i dovela do porasta uĉešća merdţera i akvizicija, kao oblika stranih direktnih investicija.
Kroz merdţere i akvizicije se oĉekuje da preduzeća isprave greške i eliminišu paralelizam u naĉinu privreĊivanja u prethodnom periodu. S druge strane, potrebno je da se na makro nivou balansira izmeĊu nastanka velikih (dţinovskih) preduzeća i postojanja malih (individualnih) biznisa, jer obje vrste preduzeća mogu da doprinesu unapreĊenju privredne aktivnosti. Efektivna i efikasna nacionalna ekonomska politika, uz adekvatnu zakonsku regulativu, i strategija koja pospješuje konkurenciju, inovativnost, razvoj infrastrukture, ljudskog kapitala i proaktivan i interaktivan menadţment, koji rast preduzeća obezbjeĊuju kroz primjenu poslovnih kombinacija, imaju za rezultat kreiranje konkurentske prednosti na nacionalnom nivou. Preduzeća iz odreĊenih grana koja su, uvaţavajući principe trţišnog privreĊivanja, kroz merdţere i akvizicije ostvarila konkurentsku prednost na domaćem trţištu, to mogu, kroz izvoz i strane direktne investicije, ĉiju najveću vrijednost predstavljaju prekograniĉne integracije, ostvariti i na meĊunarodnom nivou. Posljedica toga jeste poboljšanje relativnog poloţaja matiĉne drţave u odnosu na druge drţave, odnosno ostvarivanje konkurentske prednosti nacionalne ekonomije na meĊunarodnom nivou. Na drţavi je da ove koristi od poboljšanja poloţaja preduzeća u meĊunarodnim razmjerama pretoĉi u poboljšanje njenog ekonomskog i politiĉkog poloţaja i poloţaja njenog stanovništva i drugih komponenti društvene zajednice.
