MINERALNI RESURSI U FUNKCIJI ODRŽIVOG RAZVOJA LOKALNIH ZAJEDNICA I REPUBLIKE STRPSKE

Abstract

Veći broj zemalja koje raspolažu određenim mineralno-sirovinskim
resursima, odnosno više ili manje razvijenim mineralno-sirovinskim kompleksom i
mineralnom ekonomijom, ima zvanično usvojene mineralne strategije, ili, češće,
odgovarajuće detaljno razrađene mineralne politike, kako u razvoju lokalnih zajednica
tako i zemlje u cjelini. U savremenim uslovima, optimalna mineralna strategija i
politika su samo one koje su usklađene sa koncepcijom i principima održivog razvoja,
odnosno u okviru kojih su obezbijeđeni optimalni odnosi između četiri karakteristične
sfere: ekonomske, ekološke, društvene i sfere upravljanja (menadžmenta) od strane
državnih organa. U Republici Srpskoj još uvijek ne postoji zvanično usvojena
mineralna strategija i politika. U posljednje vrijeme, međutim, preduzet je niz aktivnosti
na pripremi Nacionalne strategije održivog razvoja i Nacionalne strategije održivog
korišćenja prirodnih resursa Republike Srpske, što je donekle razrađeno u Strategiji
ekonomskog razvoja do 2020. godine. Nedostaje dokument koji je naročito značajan za
mineralne resurse, jer, pored parcijalnih sektorskih strategija, predviđa i onu koja je
povezana sa mineralnim sirovinama (fosilna goriva: ugalj, nafta, gas i dr.; metalične i
nemetalične mineralne sirovine) i ulogu lokalnih zajednica u korišćenju. Rad treba da
dijelom prikazuje rezultate aktivnosti povezane sa Geološkim zavodom Republike
Srpske u Zvorniku i njegovim učešćem u izradi navedenih dokumenata. U ovom radu
korišćeni su i parcijalni rezultati dugogodišnjih projekata, izrađenih još u bivšoj Bosni
i Hercegovini. U izradi ovih projekata takođe je bio angažovan bivši Institut za
geološka istraživanja BIH iz Sarajeva, koji je posebnu pažnju poklonio održivim
istraživanjima i korišćenju mineralnih resursa, kao i indikatorima održivog razvoja u
funkciji ocjene mineralnih resursa u funkciji razvoja na lokalnom i državnom nivou.
Iskustva iz navedenih aktivnosti su iskorišćena da se prikaže prijedlog koncepta okvirne
mineralne strategije i mineralne politike na nivou lokalnih zajednica i Republike Srpske
kao cjeline. Osnovne aktivnosti na izradi održive mineralne strategije i mineralne
politike na lokalnom nivou pretpostavljaju metodičku proceduru, koja obuhvata pet
faza: faza pripreme (izbor mineralnih resursa za analizu, dogovor o detaljnoj metodici,
plan rada, prikupljanje podataka); analiza problema (procjena resursa i rezervi
mineralnih sirovina, obim eksploatacije i potencijalna obezbijeđenost mineralnim
resursima); procjena uticaja korišćenja mineralnih sirovina na životnu sredinu;
definisanje ciljeva (određivanje ciljeva održivog korišćenja mineralnih resursa,
uključujući zamjenu, reciklažu i ciljeve efikasnosti); i reforma politike (prijedlog
reformi politike i novih instrumenata politike, paketa mjera i dr.).