OBNOVA MANASTIRSKE CRKVE U DOBRUNU (1886)

Abstract

U radu su predstavljeni rezultati istraživanja restauracije dobrunske srednjovjekovne manastirske crkve u 19. vijeku. Crkva u Dobrunu je dragocjena sakralna građevina velikog istorijskog i arhitektonskog značaja. Studija je bazirana na interpretaciji istorijskih izvora i sugeriše moguće odgovore na pitanja hronologije crkve. Prema njima, crkva datira iz sredine 14. vijeka (1340–1343). Tokom vijekova dešavale su se različita oštećenja i crkva nije opstala u originalnoj formi i konceptu. Pretrpjela je brojne promjene, a gornje dijelove, oštećene 1875, restaurirao je Josip Vancaš, najznačajniji arhitekt austrougarskog perioda u Bosni i Hercegovini.

Stil stare građevine pripada vizantijskoj umjetnosti, najznačajnijem kultur-nom fenomenu evropske istorije. Trajala je duže nego ijedan drugi stil, pokrivajući ogroman geografski prostor. Srpska srednjovjekovna umjetnost predstavlja sintezu vizantijskog koncepta i romaničkih dekorativnih formi.
U skladu s evropskom teorijom i praksom zaštite spomenika kulture u 19. vijeku, kao i u skladu s vlastitim stavovima i uvjerenjima, Vancaš je obnovio veliku kulturno-istorijsku vrijednost crkve. Njegova obnova se temelji na harmoniji postoje-će vizantijske prostorne koncepcije i romaničke arhitektonske plastike.