Izraženost različitih kategorija životnih stresora kod učenika završnog razreda osnovne i srednje škole

Abstract

Životni stresori (ŽS) na školskom uzrastu predviđaju mnoge neželjene ishode, poput
narušenog mentalnog zdravlja, lošeg školskog postignuća i problema sa disciplinom. Izraženost
individualnih kategorija ŽS i njihovih veza sa školskim postignućem i vladanjem ispitana je na
uzorcima učenika završnog razreda osnovne (OŠ: N=524) i srednje škole (SŠ: N=557). Kao najizraženiji
ŽS se izdvajaju: svađe s roditeljima (34.7%), dugotrajna bolest člana porodice (27.8%),
duže odsustvo roditelja od kuće (23.1%) i svađe između roditelja (23.0%). Razlike između učenika
OŠ i SŠ generalno su išle u smjeru veće izraženosti ŽS u SŠ, a najsnažnije za: svađe s roditeljima
(Φ=.18, RR=1.7, BF10>100), siromaštvo (Φ=.11, RR=3.8, BF10=32.6) i svađe između
roditelja (Φ=.10, RR=1.5, BF10=23.1). Najzastupljeniji ŽS učenika uglavnom se tiču porodičnog
funkcionisanja i odnosa. Učenici SŠ procjenjuju značajno veću izraženost nekih od ŽS u odnosu
na učenike OŠ, što može biti rezultat autentično veće akumulacije ŽS kod starijih učenika, ali i
njihove bolje razvijene sposobnosti da uviđaju porodične probleme. Četiri pojedinačne kategorije
ŽS koreliraju sa sniženim prosjekom ocjena, a devet kategorija korelira sa sniženim školskim
vladanjem.