KARAKTERISTIKE I EKOLOŠKO – PROIZVODNI POTENCIJAL ZEMLJIŠTA NA SERPENTINITIMA U PJ ,,DONJA VELIKA USORA“

Abstract

Ultrabazične stijene (serpentiniti i peridotiti) zauzimaju značajnu površinu u dijelu unutrašnjih Dinarida
i imaju svoje specifičnosti koje se reflektuju na karakter zemljišnog pokrivača. Istraživanja su vršena u
privrednoj jedinici (PJ) “Donja Velika Usora“, “Teslićko” šumskoprivredno područje. Teren je izraženog nagiba
karakterističan za ultramafite i sastoji se od oštrih grebena i strmih padina sa velikim brojem slivova.
Područje ima tipičnu umjereno kontinentalnu klimu, uz manjak vode tokom ljetnih mjeseci. Rasprostranjene
su šume kitnjaka i običnog graba, bazifilne šume borova, te šume bukve i jele. Otvoreno je ukupno
šest pedoloških profila, na različitim ekspozicijama pri čemu je izvršeno proučavanje spoljašnje i
unutrašnje morfologije, uz izdvajanje osnovnih genetičkih horizonata. Prema Škorić et al. (1985), izdvojena
su tri tipa: ranker, eutrično smeđe i ilimerizovano zemljište. Ekološko proizvodna vrijednost izdvojenih
tipova je uglavnom uslovljena karakterom matičnog supstrata, ali se ne smije zanemariti uticaj klime i
reljefa. Ranker pruža kserotermofilne uslove za razvoj vegetacije usljed male dubine, visoke skeletnosti
i vodopropustljivosti. Eutrično smeđe zemljište je inače visoko produktivno, ali je taj potencijal znatno
umanjen na serpentinitima usljed visoke skeletnosti i lakše teksture. Luvisol pruža najpovoljnije uslove za
razvoj šumskih zajednica. Ovo je veoma duboko, strukturirano i teksturno diferencirano zemljište. Sadržaj
skeleta se povećava sa dubinom što povoljno utiče na vodno-vazdušni režim jer nema zastoja vode u glinovitijim
partijama profila i omogućava prodiranje korijena biljaka u najdublje slojeve. Cilj rada je analiza
osobina zemljišta na serpentinitima i definisanje njihovog ekološko-proizvodnog potencijala kao osnove za
održivo upravljanje šumskim ekosistemima “Teslićkog” šumskoprivrednog područja.