Tipični proizvodi kao predmet intelektualnog vlasništva kroz istorijski i geografski pregled

Abstract

Tipični proizvodi su još iz predbiblijskog vremena smatrani kulturnim blagom naroda i država o čemu svjedoče nađeni zapisi na više geografskih lokacija. Kao takvi su se štitili legalnim sredstvima adekvatnim vremenu i prostoru njihovog postojanja. Termin tipičnih proizvoda kao predmeta intelektualnog vlasništva prvi put je uveden 1883. godine kada je potpisan prvi multilateralni sporazum-Pariska konvencija o zaštiti geografskih oznaka. Od tada do danas potpisan je niz dokumenata kojim se reguliše pravo raspolaganja i prometovanja tipičnim proizvodima. Sve aktuelne varijacije i podvarijacije načina zaštite geografskih oznaka mogu svrstati zemlje u tri grupe i to:

(1) Zemlje koje štite geografske oznake posebnim zakonom tzv. sui generis sistemom,

(2) Zemlje koje štite geografske oznake kao trgovačke marke, sertifikacijske marke, kolektivne marke, ili nekim drugim zakonskim sredstvom,

(3) Zemlje koje formalno ne prepoznaju i ne štite geografske oznake. 

Na globalnom nivou, 111 zemalja, uključujući 27 zemalja EU, štiti oznake geografskog porijekla sui generis sistemom. 56 zemalja štiti geografske oznake putem trgovačkih marki, sertifikacijskih marki, ili kolektivnih marki, gdje spadaju Australija, Kanada, Japan i SAD. Veliki broj zemalja pored sui generis sistema ima dodatnu opciju zaštite geografskih oznaka kao trgovačkih marki kao što je slučaj Kine.