Varijabilitet i koeficijenti varijacije u biološkim i poljoprivrednim istraživanjima

Abstract

U biološkim i poljoprivrednim istraživanjima koeficijent varijacije predstavlja važan element ocene reprezentativnosti uzoraka, odnosno, pouzdanosti eksperimental-ne metode i instrumentalnih tehnika ili samog metodološkog pristupa u naučnom istra-ži­vanju. Naime, opseg variranja eksperimentalnih podataka mora biti pod stalnom kon-trolom kao ključno pitanje pouzdane ocene eksperimentalnih uslova. Relevantna litera-tu­ra u kojoj se analiziraju koeficijenti varijacije u biološkim, odnosno, poljoprivrednim istra­živanjima, pokazuje da se naučna rasprava o ovom pitanju kreće u uskom krugu, sa pri­hvatljivim koeficijentima varijacaja od 10 do 20 %, te da se u određenim slučaje-vi­ma tolerišu varijacije od 5 – 10 %, ili od 20 – 30 %, i samo u izuzetnim slučajevima va­ri­jacije do 40 %. Takođe, uočljiv je gotovo konsenzus između autora dostupnih rado-va, da uzorci sa koeficijentima varijacija ispod 5 % i preko 30 % moraju biti naknadno pro­vereni, jer koeficijenti varijacije ispod 5 % u ovim istraživanjima pokazuju da su re­zu­­ltati isuviše "dobri" da bi bez detaljne provere bili prihvaćeni kao tačni, a koefici-je­nti varijacije preko 30 % pokazuju sistemski uticaj neopaženih faktora, čime se dovo-di u pitanje reprezentativnost uzoraka.