Naučno nepoštenje Prevare – najteži prekršaji etike nauke

Abstract

Osnovni postulat nauke je istinito, objektivno i potpuno prikazivanje rezultata
istraživanja – naučno poštenje. Etički kodeks naučno-istraživačkog rada zvani
dobra naučna praksa (DNP) naglašava da je pošten pristup istraživačkom
procesu u svim njegovim fazama, kao i pošten odnos prema svim učesnicima u
istraživanju – prema sebi, saradnicima i konkurentima – osnovni etički princip
nauke, koji važi za sve naučne discipline, sve naučnike i sve nacije. Velika
većina naučnika se pridržava ovog etičkog kodeksa, ali se povremeno otkrivaju
nedopustive naučne prevare, od kojih su najteže fabrikovanje i falsifikovanje
podataka i plagijatorstvo (FFP trijada). Kako ovakve prevare nanose ogromnu
štetu ne samo instituciji u kojoj su se desile, nego i čitavoj naučnoj zajednici,
u dokumentu DNP se objašnjavaju etiopatogeneza prevara, fenomenologija
i načini sprečavanja ovakvih krajnje nepoželjnih i štetnih događaja. Sa ovim
etičkim kodeksom treba da se upoznaju svi članovi akademske zajednice,
a pridržavanje ovih principa je obavezujuće za svakog istraživača. U ovom
članku ukazujemo na najnovije afere otkrivene u različitim oblastima nauke,
kao i na mere prevencije i sankcionisanja naučnog nepoštenja.