Uticaj proteklog vremena od prvih simptoma do dijagnoze celijakije na psihofizičko funkcionisanje i društveni život dece i adolescenata

Abstract

Uvod. Celijakija je autoimunska bolest, koja nastaje zbog neadekvatne
imunske reakcije u kontaktu s glutenom kod genetski predisponiranih osoba
pri konzumiranja glutena i srodnih proteina koji su prisutni u pšenici, raži,
ječmu i ovsu. Za ovo specifično oboljenje je striktna, strogo kontrolisana i
doživotna bezglutenska dijeta jedini lek. Cilj rada je da se proceni da li dužina
perioda od pojave prvih simptoma do postavljanja dijagnoze celijakije
utiče na psiho-fizičko funkcionisanje i društveni život dece i adolescenata.
Metode. Studija obuhvata 116 ispitanika (39 muškog pola), uzrasta 8-18
godina sa dijagnozom celijakije. U istraživanju su od instrumenata korišćeni:
dokumentacioni list i specifični instrument za obolelu decu od celijakije
(CDPQOL) koji meri psiho-fizičko i društveno funkcionisanje.
Rezultati. Dijagnoza celijakije postavljena je kod 50% ispitanika u uzrastu do
dve godine života. Kod 48,28% ispitanih, dijagnoza celijakije je postavljena
unutar tri meseca od pojave simptoma. Kod ispitanika sa celijakijom uzrasta
od 8-12 godina nisu utvrđene statistički značajne razlike u psiho-fizičkom
funkcionisanju i društvenom životu u zavisnosti od vremenskog perioda
od pojave prvih simptoma bolesti do postavljanja dijagnoze. Kod ispitanika
uzrasta od 13 do 18 godina korišćenjem upitnika CDPQOL utvrđene su
statistički značajne razlike u domenima funkcionisanja u školi, izlascima i
socijalnim događanjima, samopouzdanju, kao i ukupnom CDPQOL skoru
u zavisnosti od dužine vremenskog perioda od pojave prvih simptoma bolesti
do postavljanja dijagnoze.
Zaključak: Dužina perioda od pojave prvih simptoma do postavljanja dijagnoze
celijakije uticala je značajno na psiho-fizičko funkcionisanje i društveni
život ispitanika uzrasta od 13 do 18 godina, ali ne i kod mlađih ispitanika.
To potvrđuje značaj ranog postavljanja dijagnoze i započinjanja lečenja.