PRAVA MALOLJETNIH PRESTUPNIKA KROZ PRIZMU RESOCIJALIZACIJE

Abstract

Prestupništvo maloljetnika kao negativna društvena pojava, oznaĉava oblik kriminalnog ponašanja maloljetnih lica. Ovaj oblik ponašanja maloljetnika predstavlja društveni problem u svakoj drţavi. Posebnu paţnju prema prestupništvu maloljetnika, odnosno maloljetniĉkoj delinkvenciji, posvećuju sve drţave Evropske unije, pa tako i Bosna i Hercegovina koja se nalazi još u periodu tranzicije. Pod maloljetniĉkom delinkevncijom (prestupništvo maloljetnika) savremena literatura definiše je kao nedopuštenu pojavu, odnosno od neprilagoĊenog do inkriminisanog ponašanja. Jedno od shvatanja takvog neprilagoĊenog ponašanja, odnosi se i na ponašanja koja su u suprotnosti sa uobiĉajenim i propisanim oblicima ponašanja u društvu. Prestupništvo maloljetnika kao oblik društveno neprihvatljivog ponašanja, aktuelna je društveno negativna pojava, koja zasigurno treba i u budućem vremenu nametati potrebu, za još većim angaţmanom društvene zajednice, a kako bi se posredstvom drţavnih institucija djelovalo na rješavanju sve uĉestalijih sluĉajeva prestupništva maloljetnika u Bosni i Hercegovini. Kriviĉnopravni poloţaj maloljetnih prestupnika (uĉinilaca kriviĉnih djela i prekršaja), kako u savremenim kriviĉnim zakonodavstvima, tako i u zakonodavstvu Bosne i Hercegovine, razlikuje se od kriviĉnopravnog poloţaja punoljetnih uĉinilaca kriviĉnih djela. U pogledu prestupništva maloljetnika u Bosni i Hercegovini, u prethodnom periodu paţnju na ovu problematiku doprinijele su i promjene u kriviĉnim zakonodavstvima entiteta Republike Srpske, Federacije BiH i Brĉko distrikta, a koje tretiraju prava, poloţaj, resocijalizaciju i rehabilitaciju maloljetnih prestupnika, u smislu izdvajanja maloljetniĉke legislative iz opštih kriviĉnopravnih odredbi u posebno zakonodavstvo o maloljetnicima. Ova legislativa ogleda se u novom Zakonu o maloljetnicima, kao lex specialis, ali koja je ipak izostala sa izmjenama na drţavnom nivou. Ovakva izmjena dala je normativno-pravni okvir u adekvatnom tretiranju problematike prestupništva maloljetnika. Ovom legislativom olakšan je naĉin za sprovoĊenje i realizaciju adekvatnog pristupa, kako bi se postigli efikasniji rezultati po pitanju preventivnog djelovanja, svrhe svih kriviĉnih sankcija, prava maloljetnih prestupnika i njihove resocijalizacije u odnosu na ovu kategoriju lica. TakoĊe, u okvirima opšte svrhe kriviĉnih sankcija prema maloljetnim prestupnicima, naroĉito je odreĊeno, da je i svrha kriviĉnih sankcija, da se pruţanjem pomoći, brige, zaštite, nadzora, te obezbjeĊivanjem opšteg i struĉnog osposobljavanja, utiĉe na jaĉanje liĉne odgovornosti, vaspitanje i pravilni razvoj maloljetnika, a sve u cilju resocijalizacije, rehabilitacije i njegovog ponovnog ukljuĉivanja u društvenu zajednicu.