DEKADENCIJA DRUŠTVENIH I PORODIČNIH ODNOSA NA PRIMJERU GRAĐANSKE DRAME S KRAJA XIX I POČETKA XX VIJEKA

Abstract

Novi pravci u političkom ustrojstvu svijeta, krajem XIX i početkom XX vijeka, u prvi plan, istaknuće društvenu klasu buržoaskog-kapitalističke provijencije, pod prepoznatljivim nazivom - građansko društvo. Direktna kritika tog “novog društva” i njegovog poretka, postaće okosnica tematskog opredjeljenja, gotovo u svim oblicima književnog izražavanja. Realan prikaz svih negativnosti, koje su obilježile ovo razdoblje u razvoju čovječanstva, prezentiran je, između ostalog, i kroz ilustraciju porodične dekadencije: bluda, prevara, zločina; što pokreće proces demistifikacije socijalnog fenomena “skladne i bezprijekorne zajednice”, osnovne jedinke društva, porodice. Potreba za apsolutnom iskrenošću i priznanjem istine o stvarnom stanju u kome se našlo europsko društvo, pokrenuće, nove smijernice u umjetničkom predstavljanju stvarnosti.Ovaj rad pokušava da dokaže značaj umjetničkog prezentiranja velikih promjena koje su se dešavale u sudaru vijekova i početku turbulentnog vremena, u kojima se našlo čovječanstvo. Kao specifikum u književnom žanru, odabrana je drama, koja je eksplicite mogla predstaviti ključna događanja scenski, a tematskim specifikumom, ostati veoma aktuelna u vremenu kome nastaje, a potom i u savremenom dobu. Glembajevski ciklus Miroslava Krleže pisan je, po uzoru “nordijske škole” devedesetih godina, avangardnih pisaca tog vremena, Henrika Ibsena (1828-1906) (porodične drame) i Augusta Strindberga (1849-1912) (drame snoviđenja); koji će u idejnim opredjeljenjima pokrenuti niz promjena, ne samo u književnosti, nego i u cjelokupnoj umjetničkoj projekciji. Teme, koje tretiraju odnos između društva i porodice, njihovog razjedinjavanja i izolacije individue postavljene u centar tragičnih događanja, usmeriće dramu ka potpuno novim opredjeljenjima.

Pored direktnog utjecaja H. Ibsena i A. Strindberga, i komparativne determinante u prednosti M. Krleže, u odnosu prema njima, u ovom radu se želi pokazati, utjecaj društveno-politikih previranja na umjetničko stvaralaštvo dramskih pisaca na prijelazu XIX u XX vijek.