UVAŽAVANJE RAZLIČITOSTI U ŠKOLSKOM OKRUŽENJU U FUNKCIJI PREVENCIJE PROBLEMA PONAŠANJA UČENIKA

Abstract

Sa razvojem i usložnjavanjem društva, škola sve više postaje mesto koje okuplja pripadnike različitih kulturalnih grupa. Izraţena različitost u školskom setingu često se dovodi u vezu sa ispoljavanjem vršnjačkog nasilja, diskriminacije i govora mrţnje prema učenicima koji pripadaju kulturološki drugačijim grupama, što posledično vodi do školskog neuspeha, nižeg stepena angaţovanosti u obavljanju školskih aktivnosti, veće stope napuštanja školovanja, te izraţenije prevalencije delinkventnog i kriminalnog ponašanja. Stoga se uvaţavanje različitosti u školskom okruţenju smatra jednom od najznačajnijih vrednosti kojoj se aktuelno tžţi, sa pretpostavkom da se time stvara stabilna osnova za dostizanje punih potencijala svih učenika, pružanje jednakih obrazovnih mogućnosti i razvoj svrsishodnih interakcija u interkulturalnom okruženju. Cilj ovog rada je pregled, analiza i sumiranje istraţivačkih rezultata o tome da li i u kojim uslovima uvaţavanje različitosti u školskom okruţenju ima funkciju prevencije problema ponašanja učenika. Generalno, nalazi istraţivanja ukazuju da je učenička percepcija uvaţavanja različitosti u školi veoma bitan faktor njihovog akademskog (viši nivo akademske efikasnosti, akademskog postignuća, bolji kvalitet školskog života), ličnog i socijalnog funkcionisanja (manji broj problema u ponašanju i pozitivnije socio-emocionalno funkcionisanje), naročito kod pripadnika manjinskih grupa. Međutim, rezultati sugerišu i da je uvaţavanje različitosti u školskom okruţenju u funkciji prevencije problema ponašanja učenika tek onda kada proţima sve aspekte institucionalnog funkcionisanja škole (vrednosti, uverenja, norme, pravila, procedure, nastavni plan i program, obuke nastavnika) i članova školskog osoblja (manifestovanje uvaţavanja različitosti na kognitivnom, afektivnom i bihejvioralnom nivou u odnosu sa kolegama i relaciji sa učenicima), što se odraţava na viši stepen senzibilisanosti učenika na različitost. U tom smislu, moţe se izvesti jasan zaključak da je uvaţavanje različitosti u školskom kontekstu snaţan resurs za prevenciju problema ponašanja učenika onda kada promocija ove vrednosti egzistira u svim domenima funkcionisanja obrazovno-vaspitnog sistema.