POČETAK KRIMINALNE KARIJERE PENOLOŠKIH POVRATNIKA U CRNOJ GORI

Abstract

Kriminalna karijera kao pojava u svijetu još uvijek nije dovoljno istraţena. Veoma je mali broj studija koje se bave istraţivanjem promjena u obrascima ponašanja počinilaca krivičnih djela tokom vremena. Ovo istraţivanje fokusirano je na samo jedan segment kriminalne karijere penoloških povratnika – na njen početak. Cilj istraţivanja je usmjeren na fenomenološki prikaz kriminalnih početaka penoloških povratnika: godine starosti kada su činili prva krivična djela, vrsta prvog krivičnog djela i sociološki faktori koji su obiljeţili kriminalne početke penoloških povratnika. Primijenjen je kvalitativno-kvantitativni metod istraţivanja i obrade podataka, na uzorku od 100 ispitanika koji su se nalazili na izdrţavanju kazne u Zatvoru za duge kazne u Podgorici. Podaci su dobijeni analizom samoiskaza zatvorenika i analizom zatvoreničkih dosijea. Prema podacima iz dosijea prosječna starost penoloških povratnika kada su prvi put počinili krivično djelo bila je 23 godine, a kao prva krivična djela najviše su činili imovinske delikte (56%). Prema samoiskazima 69% ispitanika su kao maloljetnici učinili prvo krivčno djelo za koje nijesu procesuirani, a imali su, u prosjeku, 13 godina. Najniţa starosna dob koja se u samoiskazima javlja kao početak činjenja krivičnih djela koja nijesu procesuirana je 8 godina, a najviša 18 godina. Prema samoiskazima 50.73% ispitanika koji su prijavili da su kao maloljetnici činili krivična djela, kao debitantsko krivično djelo počinili su nasilni delikt. Sociološki faktori koji su obiljeţili kriminalni početak penoloških povratnika u Crnoj Gori su: poremećaj strukture u porodici ili nasilje u porodici (51%), zloupotreba narkotika (69%), problem sa obrazovanjem (63%). Znanje o kriminalnoj karijeri je primjenjivo na širok spektar politike društvenog reagovanja, uključujući prevenciju, rehabilitaciju, ali i onesposobljavanje za kriminalno ponašanje. Analiza kontinuiranog praćenja antisocijalnog ponašanja donosi podatke zahvaljujući kojima se potencijalni počinioci krivičnih djela mogu identifikovati u ranom uzrastu. TakoĎe, shodno rezultatima dobijenim istraţivanjem početka kriminalne karijere moţe biti predloţeno mnogo načina za smanjenje obima delinkvencije.