POLITIČKO-SOCIJALNA SATIRA PETRA KOČIĆA

Abstract

Radikalne promjene u političkom životu Bosne i Hercegovine krajem 19. i početkom 20.
stoljeća, uzrokovane turbulencijama evropskog društvenog bića, neposredno su inducirale tematska
opredjeljenja tadašnjih avangardnih pisaca. Književnost je svojom obuhvatnošću postala najpogodniji
način za popularisanje naprednih ideja o demokratizaciji postojećih društvenih i državnih struktura.
Dogovorom velikih evropskih sila na Berlinskom kongresu (1878), pod silnicama povijesnih
promjena, nestajalo je Otomansko carstvo, a na njegovim i drugim teritorijama formirale su se nove
nacije i države. Pravo upravljanja u civilnim poslovima pripalo je Austro-Ugarskoj monarhiji, a
vjerska pitanja ostala su u nadležnosti sultana u Carigradu. Bosna je postala “corpus separatum”,
zbog kompleksnog dualističkog usoja K. u. K. monarhije, kojim je upravljalo Ministarstvo finansija.
Nova vlast, uspostavljena vojnom silom, provodila se krutim administrativnim aparatom s upotrebom
njemačkog jezika. Anomija društva, sekularizacija i prisila, kao globalne kategorije u periodu krute
vladavine K. u. K. dovela je do radikalnih promjena u kojoj je na udaru bila najsiromašnija kategorije
tadašnje popoulacije – seljaci. Nametanje poreza, kazne, hapšenja, nasilno oduzimanje zemlje i stoke,
pravo na život i egzistenciju pobudili su interese u avangardnih književnih krugova koji su započeli
literarnu borbu za poboljšanje takvog stanja i težnju za uspostavom demokratskih jednakosti.
Bosanskohercegovački pisac iz srpskog naroda, Petar Kočić, svoje napredne liberarne, stavove o
nepravdi koju trpi njegov narod, izravno je prenio u satiru “Jazavac pred sudom”. Idejna poruka
skrivena u postupcima izgradnje fabule, karakterizacije likova i indirektnog inkorporiranja
humoresknih dijelova rezultirala je suprotstavljanjem i ironijskim odnosom prema nasilnom
ponašanju vlasti. Cilj ovog rada je, metodom istraživanja, analize i dokazivanja, potvrditi koliko
satira kao žanrovska kategorija pogoduje umjetničkom izražaju neposredno povezanom sa kritičkim
stavovima o političkom nasilju. Namjera nam je objasniti stav pisca, koji u svojoj krajnjoj konstanticiji
plasira ideju o reakciji rezigniranog čovjeka postavljenog na rub egzistencije.